Маскалізмы ў пальшчызне.
У польскай мове шмат маскалізмаў, гэта зьвязана з пэрыядам падзелу, які доўжыўся больш за сто гадоў, і паваеннымі часамі, калі Польшча ўсё яшчэ знаходзілася пад моцным уплывам Расіі.
Пераважна палітычныя й гаспадарчыя словы, напрыклад:
zsyłka (ссылка), gułag (гулаг), łagier (лагер), pierestrojka (перестройка),
kolektyw (коллектив), kołchoz (колхоз), czajnik (чайник), czort (чорт), nachalny (нахальный), samowar (самовар), sojusz (союз), szajka (чайка), wiorsta (вёрста), kosmodrom (космодром), panczenista (конькобежец), sputnik (спутник).
Шмат маскалізмаў мы знойдзем у гутарковай мове: barachło (барахло), chałtura (халтура), dacza (дача), durak (дурак), nieudacznik (неудачник), wierchuszka (верхушка), zagwozdka (загвоздка), gieroj (герой), mołojec (молодец), ciut-ciut (чуть-чуть), toczka w toczkę (точка в точку), w trymiga (в три мига).
У польскай мове выступаюць таксама сэмантычныя калькі, што ўзьнікаюць цераз падабенства дзьвюх моў (адна й тая ж моўная сям'я) і даўняй маскалізацыі.
Сэнсавыя калькі: póki co (пока что) у сэнсе 'na razie'; prawidłowy (правильный) у сэнсе 'poprawny, odpowiedni, właściwy'; rozpracować (разработать) у сэнсе 'zanalizować'. Cienka aluzja (тонкий намёк) замест delikatna aluzja.
Сынтаксычныя схемы: gdzie by nie pójść (куда бы не пойти) замест gdziekolwiek by pójść;
kto by nie był (кто бы не был) замест ktokolwiek by był;
pod rząd (подряд) замест z kolei, z rzędu; wziąć się za coś (взять за что-то) замест wziąć się do czegoś;
z dużej (małej) litery (с большой буквы) замест dużą (małą) literą; za wyjątkiem (за исключением) замест z wyjątkiem; zdjąć ze stanowiska (снять с должности) замест usunąć ze stanowiska.
Традыцыйныя запазычаньні ацэньваюцца нэўтральна, але калькі з расійскае мовы ёсьць памылкамі.
Źródło: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2018.
📷 Pan Litoŭski — Маскалізмы ў пальшчызне.
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё
У польскай мове шмат маскалізмаў, гэта зьвязана з пэрыядам падзелу, які доўжыўся больш за сто гадоў, і паваеннымі часамі, калі Польшча ўсё яшчэ знаходзілася пад моцным уплывам Расіі.
Пераважна палітычныя й гаспадарчыя словы, напрыклад:
zsyłka (ссылка), gułag (гулаг), łagier (лагер), pierestrojka (перестройка),
kolektyw (коллектив), kołchoz (колхоз), czajnik (чайник), czort (чорт), nachalny (нахальный), samowar (самовар), sojusz (союз), szajka (чайка), wiorsta (вёрста), kosmodrom (космодром), panczenista (конькобежец), sputnik (спутник).
Шмат маскалізмаў мы знойдзем у гутарковай мове: barachło (барахло), chałtura (халтура), dacza (дача), durak (дурак), nieudacznik (неудачник), wierchuszka (верхушка), zagwozdka (загвоздка), gieroj (герой), mołojec (молодец), ciut-ciut (чуть-чуть), toczka w toczkę (точка в точку), w trymiga (в три мига).
У польскай мове выступаюць таксама сэмантычныя калькі, што ўзьнікаюць цераз падабенства дзьвюх моў (адна й тая ж моўная сям'я) і даўняй маскалізацыі.
Сэнсавыя калькі: póki co (пока что) у сэнсе 'na razie'; prawidłowy (правильный) у сэнсе 'poprawny, odpowiedni, właściwy'; rozpracować (разработать) у сэнсе 'zanalizować'. Cienka aluzja (тонкий намёк) замест delikatna aluzja.
Сынтаксычныя схемы: gdzie by nie pójść (куда бы не пойти) замест gdziekolwiek by pójść;
kto by nie był (кто бы не был) замест ktokolwiek by był;
pod rząd (подряд) замест z kolei, z rzędu; wziąć się za coś (взять за что-то) замест wziąć się do czegoś;
z dużej (małej) litery (с большой буквы) замест dużą (małą) literą; za wyjątkiem (за исключением) замест z wyjątkiem; zdjąć ze stanowiska (снять с должности) замест usunąć ze stanowiska.
Традыцыйныя запазычаньні ацэньваюцца нэўтральна, але калькі з расійскае мовы ёсьць памылкамі.
Źródło: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2018.
📷 Pan Litoŭski — Маскалізмы ў пальшчызне.
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё