#analytics | Вайна стала часткай расійскага жыцця
На «Голос Америки» выйшаў добры тэкст, дзе расійскі сацыёлаг Аляксей Лівенсон з «Левада-цэнтру» спрабуе адказаць на пытанне, як за 1000 дзён змянілася стаўленне расіян да вайны.
Зменаў значна менш, чым чакалі многія назіральнікі за гэтымі працэсамі. Так званая «стомленасць ад вайны», якую шмат хто прадказваў, ці, наадварот, вялікі ўздым у сувязі з ваеннымі падзеямі – ні тое, ні другое не адбылося. Мы зафіксавалі толькі рэзкі ўздым ухвалы дзейнасці Пуціна на пасадзе прэзідэнта да ўзроўню больш як 80% у лютым 2022. З таго часу гэты паказнік практычна не апускаўся ніжэй за 80%. А да гэтага кастрычніка ён падняўся да 87%.
Сітуацыя, якая існуе зараз, ня лічыцца «трыумфальнай» нават прапагандыстамі. Адпаведна, з'яўленне такога высокага паказніка павінна тлумачыцца нейкімі іншымі нутранымі прычынамі. То мы сталі задаваць пытанне ў вострай форме: калі б Пуцін абвесціў, што спыняе ваенныя дзеянні, ці падтрымалі бы вы яго? І тут мы атрымалі, на нашае здзіўленне, 70% падтрымкі спынення ваенных дзеянняў.
Але задавалася не адно пытанне, а два. Другое такое: калі б Пуцін абвесціў на наступным тыдні пра спыненне ваенных дзеянняў і вяртанне Украіне тэрыторый, ці падтрымалі б вы? Тут колькасць падтрымліваючых скарачаецца больш чым удвая – толькі 30% падтрымліваюць такі варыянт.
Чаму? Глыбінныя інтэрв'ю паказваюць: бо такі сцэнар разглядаецца як параза. Гэтае слова – «параза» – многімі расіянамі ўспрымаецца як катастрофа: «Расія перастане існаваць», «яна разваліцца», «улада Пуціна скончыцца»…
Што яшчэ ўплывае на расіян?
Аперацыя ў Курскай вобласці? Калі дапусціць, што ўкраінскі бок кіраваўся ідэяй даць расіянам адчуць цяжар вайны, то гэта не спрацавала, закрануўшы выключна тых, да каго яна сапраўды прыйшла. Для астатніх аперацыя засталася лакальнай і ня стала шокам.
Прапаганда? Так, яна ўплывае хаця б таму, што каля 60% расіян даведваюцца пра «СВО» з ТБ. Важна, што гэта іхні ўласны выбар. Справа ў тым, што, калі ты даведваешся чужы пункт гледжання і пачынаеш разумець, што за ім стаіць ёсць рацыя, то трапляеш у надзвычай некамфортную сітуацыю разыходжання на каштоўнасным узроўні са сваім асяроддзем.
Страх? Гэты чыннік моцна перабольшаны. Ёсць меркаванне, што калі пры апытанні адкажаш, што супраць вайны, трапіш пад рэпрэсіі, людзі гэта ведаюць і баяцца. Гэтая логіка, як выяўляецца, абсалютна хібная. Насамрэч, мы маем каля 15%, хто адказвае «не падтрымліваю», і каля 20%, хто кажа, што краіна ідзе заганным шляхам. Гэта ня нейкія смельчакі, а звычайныя грамадзяне, якія ў іншых меркаваннях супадаюць з большасцю. І нам не вядомы ніводзін выпадак, калі хто-небудзь пацярпеў за няправільны адказ у нашых апытаннях.
Лаялізм? Сапраўды мае месца сімвалічная кансалідацыя грамадства вакол Пуціна. Гэта найважнейшая асаблівасць расійскага жыцця на працягу чвэрці стагоддзя. Яна фіксуецца паказчыкамі рэйтынгаў, якія практычна ніколі не апускаліся ніжэй за 60%.
Дабрабыт? Ёсць частка насельніцтва, якая мае ад вайны фінансавыя выгады. То праўду кажуць: «Каму вайна, а каму маці родная». Але на саму вайну ў той ці іншай ступені ідуць маргіналізаваны кантынгент. Гэта не абавязкова крымінальнікі, але і тыя, хто крануўся сацыяльнага дна з іншых прычын. Такі мужчына думае пра сябе: «Ну як, ты мужык, сям'ю ня можаш пракарміць? А зараз я зраблю так, што змагу». Для такіх раптам з'явілася магчымасць годна выканаць сваю мужчынскую ролю.
Але самае важнае – гэта тое, што вайна стала нормай. У гэтым і справа. Вайна перастала хваляваць. У жыцці ёсць смерць: бабулі і дзядулі паміраюць, хваробы, аварыі... Але цяпер і вайна стала натуральнай часткай надзённага жыцця.
Тое, што павінна адчувацца як катастрофа, так не адчуваецца. У той час як тое, што адбылося з грамадскай мараллю, з уяўленнямі пра дабро і зло, выглядае сапраўднай катастрафічна.
• • •
Ня даць сабе прызвычаіцца да дрэннага – опцыя даступная абсалютнай большасці. Але большасць жа і не здае сабе справы, што гэта трэба рабіць свядома. Гэта персанальная адказнасць за ўласную мараль.
На «Голос Америки» выйшаў добры тэкст, дзе расійскі сацыёлаг Аляксей Лівенсон з «Левада-цэнтру» спрабуе адказаць на пытанне, як за 1000 дзён змянілася стаўленне расіян да вайны.
Зменаў значна менш, чым чакалі многія назіральнікі за гэтымі працэсамі. Так званая «стомленасць ад вайны», якую шмат хто прадказваў, ці, наадварот, вялікі ўздым у сувязі з ваеннымі падзеямі – ні тое, ні другое не адбылося. Мы зафіксавалі толькі рэзкі ўздым ухвалы дзейнасці Пуціна на пасадзе прэзідэнта да ўзроўню больш як 80% у лютым 2022. З таго часу гэты паказнік практычна не апускаўся ніжэй за 80%. А да гэтага кастрычніка ён падняўся да 87%.
Сітуацыя, якая існуе зараз, ня лічыцца «трыумфальнай» нават прапагандыстамі. Адпаведна, з'яўленне такога высокага паказніка павінна тлумачыцца нейкімі іншымі нутранымі прычынамі. То мы сталі задаваць пытанне ў вострай форме: калі б Пуцін абвесціў, што спыняе ваенныя дзеянні, ці падтрымалі бы вы яго? І тут мы атрымалі, на нашае здзіўленне, 70% падтрымкі спынення ваенных дзеянняў.
Але задавалася не адно пытанне, а два. Другое такое: калі б Пуцін абвесціў на наступным тыдні пра спыненне ваенных дзеянняў і вяртанне Украіне тэрыторый, ці падтрымалі б вы? Тут колькасць падтрымліваючых скарачаецца больш чым удвая – толькі 30% падтрымліваюць такі варыянт.
Чаму? Глыбінныя інтэрв'ю паказваюць: бо такі сцэнар разглядаецца як параза. Гэтае слова – «параза» – многімі расіянамі ўспрымаецца як катастрофа: «Расія перастане існаваць», «яна разваліцца», «улада Пуціна скончыцца»…
Што яшчэ ўплывае на расіян?
Аперацыя ў Курскай вобласці? Калі дапусціць, што ўкраінскі бок кіраваўся ідэяй даць расіянам адчуць цяжар вайны, то гэта не спрацавала, закрануўшы выключна тых, да каго яна сапраўды прыйшла. Для астатніх аперацыя засталася лакальнай і ня стала шокам.
Прапаганда? Так, яна ўплывае хаця б таму, што каля 60% расіян даведваюцца пра «СВО» з ТБ. Важна, што гэта іхні ўласны выбар. Справа ў тым, што, калі ты даведваешся чужы пункт гледжання і пачынаеш разумець, што за ім стаіць ёсць рацыя, то трапляеш у надзвычай некамфортную сітуацыю разыходжання на каштоўнасным узроўні са сваім асяроддзем.
Страх? Гэты чыннік моцна перабольшаны. Ёсць меркаванне, што калі пры апытанні адкажаш, што супраць вайны, трапіш пад рэпрэсіі, людзі гэта ведаюць і баяцца. Гэтая логіка, як выяўляецца, абсалютна хібная. Насамрэч, мы маем каля 15%, хто адказвае «не падтрымліваю», і каля 20%, хто кажа, што краіна ідзе заганным шляхам. Гэта ня нейкія смельчакі, а звычайныя грамадзяне, якія ў іншых меркаваннях супадаюць з большасцю. І нам не вядомы ніводзін выпадак, калі хто-небудзь пацярпеў за няправільны адказ у нашых апытаннях.
Лаялізм? Сапраўды мае месца сімвалічная кансалідацыя грамадства вакол Пуціна. Гэта найважнейшая асаблівасць расійскага жыцця на працягу чвэрці стагоддзя. Яна фіксуецца паказчыкамі рэйтынгаў, якія практычна ніколі не апускаліся ніжэй за 60%.
Дабрабыт? Ёсць частка насельніцтва, якая мае ад вайны фінансавыя выгады. То праўду кажуць: «Каму вайна, а каму маці родная». Але на саму вайну ў той ці іншай ступені ідуць маргіналізаваны кантынгент. Гэта не абавязкова крымінальнікі, але і тыя, хто крануўся сацыяльнага дна з іншых прычын. Такі мужчына думае пра сябе: «Ну як, ты мужык, сям'ю ня можаш пракарміць? А зараз я зраблю так, што змагу». Для такіх раптам з'явілася магчымасць годна выканаць сваю мужчынскую ролю.
Але самае важнае – гэта тое, што вайна стала нормай. У гэтым і справа. Вайна перастала хваляваць. У жыцці ёсць смерць: бабулі і дзядулі паміраюць, хваробы, аварыі... Але цяпер і вайна стала натуральнай часткай надзённага жыцця.
Тое, што павінна адчувацца як катастрофа, так не адчуваецца. У той час як тое, што адбылося з грамадскай мараллю, з уяўленнямі пра дабро і зло, выглядае сапраўднай катастрафічна.
• • •
Ня даць сабе прызвычаіцца да дрэннага – опцыя даступная абсалютнай большасці. Але большасць жа і не здае сабе справы, што гэта трэба рабіць свядома. Гэта персанальная адказнасць за ўласную мараль.