BELARUSIUM

Менск, вуліца Лошыцкая. Пішчалаўскі замак.

Перад 1918 годам.

Падзеі 7 сакавіка:

1768 — паводле дамовы паміж Расейскай імпэрыяй і Рэччу Паспалітай праваслаўныя і каталікі на тэрыторыі Рэчы Паспалітае атрымалі аднолькавыя правы.

1914 — газэта «Наша Ніва» пачынае выхадзіць за подпісам Янкі Купалы як рэдактара.

1924 — Прэзыдыюм ЦВК СССР выдаў пастанову «Аб аб’яднаньні ў складзе БССР усіх тэрыторыяў з большасьцю беларускага насельніцтва».

1931 — створанае Беларускае тэлеграфнае агенцтва (БелТА).

1943 — у Менску забіты Фабіян Акінчыц, беларускі палітык.

2018 — выйшаў музычны відэакліп «8 сакавіка», які стаў найбольш прагляданым сярод беларускамоўных.

Нараджэньні:

1680 — Іван Казырэўскі, расейскі землепраходзец беларускага паходжаньня.

1759 — Тамаш Ваўжэцкі, адзін з кіраўнікоў Паўстаньня 1794 году.

1781 — Юзэф Завадзкі, віленскі друкар.

1872 — Васіль Залатароў, беларускі кампазытар.

1921 — Антон Саванюк, былы беларускі паліцыянт, які праз 55 гадоў быў асуджаны за ваенныя злачынствы ў Вялікабрытаніі.

1937 — Станіслаў Галактыёнаў, беларускі савецкі й амэрыканскі навуковец, адзін з заснавальнікаў малекулярнага мадэляваньня.

1938 — Міхась Чарняўскі, беларускі гісторык.

1953 — Уладзімер Кожух, беларускі мастак-жывапісец.

Сьмерці:

1576 — Дзьмітры Сапега, прыдворны каралеўскі, падстароста берасьцейскі.

1751 — Лявон Міхал Радзівіл, дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, стражнік польны літоўскі.

1931 — Павал Дземідовіч, дасьледнік беларускае этнаграфіі і фальклёру.

1964 — Гаўрыла Віер, беларускі мастак.

1983 — Антон Сокал-Кутылоўскі, беларускі вайсковы і грамадзкі дзяяч, удзельнік Слуцкага збройнага чыну 1920 году.

1991 — Анатоль Грачанікаў, беларускі паэт, галоўны рэдактар часопіса «Маладосьць».

Ікона Маці Божае Жыровіцкае ў касьцёле Сьвятога Андрэя ў Слоніме.

Вуліца Гандлёвая ў Менску пры яе выхадзе на Нізкі рынак.

Уражваюць старыя муры зьлева з арачнымі праёмамі і клясычнымі «замкамі» над імі.

1950 год.

Беларускія сяляне.

1919 год.

Падзеі 6 сакавіка:

1576 — Мікалай Радзівіл «Руды» другі раз заступіў на пасаду гетмана вялікага літоўскага.

1920 — польскія войскі занялі Шацілкі.

1940 — абвешчанае перамір’е ў савецка-фінскай вайне.

1944 — пачалося фармаваньне Беларускае краёвае абароны.

1953 — Георгі Малянкоў на кароткі пэрыяд па сьмерці Сталіна стаў генэральным сакратаром КПСС.

1972 — заснаванае выдавецтва «Мастацкая літаратура».

Нараджэньні:

1896 — Ізі Харык, беларускі габрэйскі паэт.

1910 — Аляксандар Мазалёў, беларускі жывапісец, графік, пэдагог.

1923 — Анатоль Ляляўскі, беларускі рэжысэр.

1937 — Валянціна Церашкова, першая жанчына-касманаўт беларускага паходжаньня.

1937 — Уладзімер Крукоўскі, беларускі мастак-плякатыст.

1948 — Уладзімер Кульчыцкі, беларускі нэўрафізыёляг.

1959 — Алег Вялічка, беларускі лекар.

1964 — Уладзімер Міхно, беларускі мастак і пісьменьнік.

Сьмерці:

1829 — Пётар Бялінскі, прэзыдэнт соймавага суду Царства Польскага, пісар вялікі каронны ад 1787 году, сэнатар-ваявода.

Помнік Сталіну ў Менску знаходзіўся на Цэнтральным пляцы (гістарычная Навамеская, цяпер Кастрычніцкая).

Вышыня помніка складала каля 9 мэтраў.

Афіцыйнае адкрыцьцё помніка адбылося 21 верасьня 1952 году.

Праз 8 гадоў па сьмерці Сталіна, 3 лістапада 1961 году помнік цалкам дэмантавалі за адну ноч.

У той час як прадстаўнікі сусьветнага камуністычнага руху выказвалі сваю жалобу з нагоды сьмерці Сталіна, многія людзі наадварот адкрыта радаваліся ягонай сьмерці.

Рэстаран «1203» запрашае вас нацешыцца дармовым баршчом з нагоды сьвяткавання сьмерці Сталіна.

На здымку — афіцыянтка вашынгтонскага рэстарану «1203» Эйлін Кіна на фоне гэтае аб'явы.

5 сакавіка 1953 году памёр Ёсіф Вісарыёнавіч Сталін — савецкі камуністычны дыктатар, вінаваты ў шматлікіх злачынствах супраць чалавечнасьці, адзін з распачынальнікаў Другое Ўсясьветнае вайны.

Сталін памёр у сваёй афіцыйнай рэзідэнцыі — Блізкім лецішчы (Ближняя дача), дзе ён увесь час жыў у пасьляваенны пэрыяд.

Пакуль у адным пакоі паміраў Сталін, у суседнім пакоі лецішча кіраўнікі СССР выбіралі, хто чым будзе кіраваць пасьля ягонае сьмерці.

За гадзіну да сьмерці быў звольнены з пасады Старшыні Рады Міністраў СССР і сакратара ЦК КПСС.

На першым здымку — Сталін на жалобнай паштовай марцы, прысьвечанай першае гадавіне ягонае сьмерці, выдадзенай у КНР у 1954 годзе.
На другім — пахаваньне Сталіна 9 сакавіка таго ж году.

Вільня, дворык па вуліцы Маставой.

1914 год. Здымак зроблены Янам Булгакам.

Кіраўнікі віленскае беларускае дружыны скаўтаў на зьлёце: К. Паўл (з гітарай), Кетурка й Жыткоўскі.

1937 год.

Зубры ў Александроўцы пад Крынкамі.

Фота Яраслава Якубчака з Крынак.

Здымак атрымаў ІІ-ую ўзнагароду ў 20-ым Агульнапольскім фотаконкурсе „Падляшша ў аб’ектыве” імя Віктара Волкава.

Менск, Пішчалаўскі замак.

1920-ыя гг.

Падзеі 5 сакавіка:

1279 — перамога войска Вялікага Княства Літоўскага на чале зь вялікім князем Трайдзеням над ордэнскім войскам у бітве пры Ашарадэне.

1562 — магістар Лівонскага ордэну Готхард Кетлер у Рыскім замку перадаў Мікалаю Радзівілу Чорнаму пячатку Ордэну й ключы ад Рыгі, прызнаючы свае ўладаньні часткаю ВКЛ.

1603 — літоўскае войска пад камандай Яна Караля Хадкевіча перамагло швэдаў у бітве пад Раквэрэ.

1907 — пачатак працы 2-ое Думы Расейскае ймпэрыі.

1916 — войска Расейскае імпэрыі распачало Нарачанскую апэрацыю.

1940 — палітбюро ЦК ВКП(б) прыняло рашэньне аб расстрэле ваеннапалонных польскіх афіцэраў, якія знаходзіліся ў савецкіх турмах.

2000 — у Менску трапіў пад машыну і трагічна загінуў Мікола Ермаловіч.

Нараджэньні:

1896 — Кандрат Крапіва, беларускі савецкі пісьменьнік, байкапісец.

1910 — Аўген Калубовіч (Каханоўскі), беларускі гісторык, палітычны дзяяч, настаўнік.

1943 — Уладзімер Сыты, беларускі распрацоўнік ульрагукавога лячэньня ішэміі сэрца.

Сьмерці:

1940 — Аляксандар Сержпутоўскі, беларускі фальклярыст, этнограф, публіцыст, мовазнавец.

1953 — Ёсіф Сталін, савецкі палітык, дыктатар.

1985 — Тодар Куніцкі, беларускі грамадзка-палітычны дзяяч.

1997 — Пятро Рунец, беларускі пісьменьнік.

2013 — Валянцін Грыцкевіч, беларускі лекар, грамадзкі дзяяч.

Зіма, скіт у Адрынках.

Фота Мацея Бэхты з Варшавы.

Здымак атрымаў І-ую ўзнагароду ў 20-ым Агульнапольскім фотаконкурсе „Падляшша ў аб’ектыве” імя Віктара Волкава.

Група беларускіх скаўтаў і скаўтак Віленскае гімназіі.

1936 год.

Менск, Высокі Рынак. Касьцёл Найсьвяцейшае Панны Марыі й калегіюм езуітаў.

1864-1876 гг. Напалеон Орда.

Падзеі 4 сакавіка:

1386 — у Кракаве адбылася каранацыя вялікага князя Ягайлы.

1484 — у Горадні памёр княжыч Казімер, сын вялікага князя Казімера Ягайлавіча.

1503 — падпісаньне міру паміж Вялікім Княства Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай.

1609 — 2-тысячнае войска пад камандай Яна Караля Хадкевіча ўзяло штурмам места Парнаў (Пярну), якое бараніла швэдзкая залога.

1918 — Міхаіл Фрунзэ быў прызначаны часовым начальнікам міліцыі Ўсерасейскага Земскага Саюза па ахове парадку ў горадзе Менску.

1942 — каля вёскі Беразьвечча (цяпер у межах Глыбокага) гестапаўцы расстралялі 20 парафіянаў, а таксама трох каталіцкіх рэлігійных дзеячоў.

1956 — у Беластоку выйшаў першы нумар газэты «Ніва», тыднёвіка беларусаў у Польшчы.

1990 — прайшлі першыя выбары ў Вярхоўны Савет БССР 12 скліканьня.

Нараджэньні:

1634 — Казімер Лышчынскі, філёзаф-матэрыяліст Рэчы Паспалітай, пэдагог і грамадзкі дзяяч.

1743 — Геранім Януш Сангушка, князь, прадстаўнік роду Сангушкаў, генэрал, апошні ваявода валынскі.

1782 — Казімер Ельскі, беларускі скульптар, першы прафэсар скульптуры ў Беларусі.

1890 — Язэп Германовіч (Вінцук Адважны), каталіцкі сьвятар усходняга абраду, паэт, публіцыст.

1897 — Васіль Шаранговіч, савецкі партыйны дзяяч.

1911 — Васіль Стома, беларускі пісьменьнік.

1924 — Аляксандар Коршунаў, беларускі літаратуразнавец.

1932 — Рышард Капусьцінскі, польскі пісьменьнік і журналіст беларускага паходжаньня.

1934 — Леанід Яновіч, беларускі матэматык, які стаў аўтарам 1-й у сьвеце кнігі пра набліжаныя спосабы кантынуальнага інтэграваньня.

1937 — Юры Сянкевіч, расейскі падарожнік і журналіст беларускага паходжаньня.

1938 — Леанід Трушко, беларускі актор.

1949 — Валянтын Собаль, беларускі археоляг.

1954 — Мікола Сільчанка, беларускі навуковец, доктар юрыдычных навук, прафэсар.

1958 — Лявон Баршчэўскі, беларускі філёляг, перакладнік, грамадзкі дзяяч.

Сьмерці:

1687 — Якуб Суша, вялікалітоўскі рэлігійны пісьменьнік, уніяцкі япіскап.

1812 — Яўхім Храптовіч гербу «Адрованж», дзяржаўны, гаспадарчы, навуковы й культурны дзяяч ВКЛ, апошні канцлер ВКЛ.

1863 — Андрэй Потэбня, украінец, вайсковец расейскае арміі, удзельнік паўстаньня 1863 году.

1892 — Францішак Вярэнька, беларускі краязнавец і археоляг.

1987 — Рыгор Кручок, беларускі навуковец у галіне мэдыцыны.

2005 — Карлас Шэрман, беларуска-гішпанскі перакладчык, літаратар і праваабаронца.

2023 — Канстантын Скуратовіч, беларускі журналіст, філёзаф і сацыёляг.

Вылучэньне. Паломніцтва зь Яблачына на пераправе праз Буг у Мельніку.

Фота Анны Мяжаеўскай-Мізёлэк з Вышкава.

Здымак з 20-ага Агульнапольскага фотаконкурса „Падляшша ў аб’ектыве” імя Віктара Волкава.