BELARUSIUM

Бортнік ліцьвін (Lütwin). Адна зь першых этнаграфічных выяваў беларусаў, 1730—1740-я гг.

Падзеі 27 сьнежня:

1918 — рада і ўрад БНР пераехалі ў Гародню.

1918 — адбылася нарада работнікаў Белнацкаму, ЦБ беларускіх сэкцыяў і прадстаўнікоў Паўночна-Заходняга абкаму РКП(б). На ёй былі вырашаныя пытаньні ўтварэньня ўраду Савецкай Беларусі ў складзе 16 чалавек.

1921 — створанае Беларускае таварыства паляўнічых і рыбаловаў.

1932 — у Савецкім Саюзе ўвялі прапіску пашпартоў.

Нараджэньні:

1901 — Антон Жэбрак, беларускі генэтык, сэлекцыянэр, прэзыдэнт Акадэміі навук Беларусі.

1906 — Аляксандра Саковіч, беларуская пісьменьніца.

1908 — Васіль Маркелаў, савецкі вайсковы дзяяч беларускага паходжаньня.

1919 — Галіна Макарава, беларуская акторка.

1923 — Анатоль Вялюгін, беларускі паэт.

1931 — Юры Карачун, беларускі графік.

1956 — Аляксандар Рогалеў, беларускі мовазнаўца.

Сьмерці:

1633 — Мялеці Сматрыцкі, царкоўны і грамадзка-палітычны дзяяч, пісьменьнік-палеміст.

1827 — Ян Давід Голянд, кампазытар Рэчы Паспалітай нямецкага паходжаньня.

1925 — Зыгмунт Мінейка, грамадзкі дзяяч, вайсковец, навуковец, рэвалюцыянэр, удзельнік паўстаньня 1863—1864 гадоў.

1964 — Мікалай Чуркін, беларускі кампазытар і фальклярыст.

1976 — Фёдар Сурганаў, старшыня Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету БССР.

1979 — Іван Ралько, беларускі літаратуразнавец.

1998 — Навум Кісьлік, беларускі пісьменьнік.

2010 — Тацяна Сапач, беларуская паэтка.

Ліцьвіны (Litvani) з «Nova et acurata totius Europae tabula», 1608 год.

Літва. Мапа з атлясу 1692 году (перадрукоўвалася ў 1702 годзе).

Падзеі 26 сьнежня:

1566 — Гарадзенскі сойм уключыў Інфлянцкае княства ў склад ВКЛ.

1926 — выйшаў на экраны першы беларускі мастацкі фільм «Лясная быль» аўтарства Юры Тарыча паводле аповесьці Міхася Чарота «Сьвінапас».

1948 — адбыўся I зьезд Хрысьціянскага аб’яднаньня беларускіх работнікаў у Вялікабрытаніі.

1991 — СССР спыніў існаваньне як суб’ект міжнароднага права.

Нараджэньні:

1793 — Ева Фялінская, польская пісьменьніца, мэмуарыстка, удзельніца вызваленчага руху беларускага паходжаньня.

1842 — Стафан Аляксандар Зьвяровіч, рымска-каталіцкі дзеяч Расейскае імпэрыі.

1891 — Алесь Вініцкі, беларускі грамадзкі дзеяч, гісторык на эміграцыі.

1893 — Яўген Цікоцкі, беларускі кампазытар, народны артыст Беларусі.

1922 — Алег Лапіцкі, беларускі дзеяч, удзельнік антысавецкага супраціву.

1930 — Генадзь Івакін, беларускі мастак.

1931 — Аляксандар Талерчык, беларускі краязнавец, гісторык, пэдагог, мэцэнат.

1937 — Уладзімер Гніламёдаў, беларускі літаратуразнаўца, акадэмік.

Сьмерці:

1842 — Габрыель Агінскі, дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, вайсковы дарадца і віцэ-прэзыдэнт Часовага Ўраду Літвы.

1937 — Антон Ждановіч, беларускі актор тэатру.

1937 — Мікалай Касьпяровіч, беларускі этнограф і мовазнаўца.

1940 — Баляслаў Пачопка, беларускі культурна-асьветніцкі і рэлігійны дзяяч.

1957 — Юры Сабалеўскі, беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст.

1978 — Язэп Германовіч, беларускі каталіцкі сьвятар-марыянін лацінскага і бізантыйскага абраду, пісьменьнік, паэт і публіцыст.

1999 — Уладзімер Верамейчык, беларускі паэт, пісьменьнік і публіцыст.

2003 — Леанід Калодзежны, беларускі пісьменьнік.

Гравюра з выявай Бітвы пад Грунвальдам 15 ліпеня 1410 году. Аб'яднанае войска Кароны й Літвы з правага боку.

Паміж 1474 ды 1483 годам.

Першая генэрацыя эмігранцкіх калядных паштовак была выдадзеная ў лягеры для перамешчаных асобаў (DP) у Ватэнштаце, Заходняя Нямеччына, напрыканцы 1940-х. Туды траплялі беларусы, якія не хацелі вяртаньня ў СССР.

Цяжка паверыць, але нават ва ўмовах абмежаванае свабоды, адсутнасьці грошай і працы беларускія скаўты знайшлі магчымасьці для друку.

Два найбольш вядомыя сюжэты з тых паштовак — гэта калядоўшчыкі з зоркай ды ваяры ля вогнішча ў зімовым лесе. Паштоўка з ваярамі найхутчэй — адсыл да паваеннае антысавецкае партызанкі на Беларусі. Да пачатку 1950-х эмігранты верылі, што трывае ня толькі барацьба на Радзіме, але й зусім хутка — новая вайна ды вяртаньне дадому са зброяй.

На здымку — калядныя паштоўкі, выдадзеныя ў лягеры для перамешчаных асобаў (DP) у Ватэнштаце (Заходняя Нямеччына) напрыканцы 1940-х.

Допіс нясе выключна пазнавальны характар.

Віленская Прачысьценская саборная царква, збудаваная вялікім князем Альгердам у 1347 годзе (зь інвэнтару XVII ст. паводле перамалёўкі І. Трутнева, 1870 г.).

Падзеі 25 сьнежня:

1795 — створаная Слонімская губэрня ў Расейскай імпэрыі.

1939 — пастановаю Саўнаркама БССР Белавеская пушча аб’яўленая дзяржаўным запаведнікам.

1951 — зацьверджаны сьцяг БССР.

1962 — места Дрыса Віцебскае вобласьці атрымала назву Верхнядзьвінск.

1979 — у Менску савецкія ўлады разагналі калядную працэсію, якую зладзілі студэнты.

1987 — заснаваны Менскі тэатар гумару «Хрыстафор».

1991 — Міхаіл Гарбачоў пакінуў пасаду прэзыдэнта СССР.

1998 — прайшоў першы перапіс насельніцтва незалежнае Беларусі, яно склала больш за 10 мільёнаў чалавек.

Нараджэньні:

1834 — Нікадзім Сілівановіч, беларускі й расейскі мастак.

1887 — Бэнджамін Копман, беларускі й амэрыканскі мастак і скульптар.

1891 — Уладзіслава Луцэвіч, беларуская літаратуразнаўца, стваральніца музэю Я.Купалы, жонка Я.Купалы.

1904 — Міхась Чавускі, беларускі празаік, драматург.

1916 — Сьвятаслаў Коўш, беларускі рэлігійна-грамадзкі дзеяч, пісьменьнік.

1918 — Зінаіда Канапелька, беларуская акторка.

1919 — Кастусь Мярляк, грамадзкі й рэлігійны дзяяч беларускае эміграцыі.

1927 — Маргарыта Яфімава, літаратуразнаўца, пэдагог, адна з пачынальнікаў стварэньня гісторыі беларускае дзіцячае літаратуры.

1937 — Барыс Герлаван, беларускі мастак, вядучы тэатральны сцэнограф Беларусі.

1972 — Віталь Сіліцкі, беларускі палітоляг, дырэктар Беларускага інстытуту стратэгічных дасьледаваньняў (BISS).

Сьмерці:

1893 — Ігнат Храпавіцкі, беларускі паэт і фальклярыст.

1925 — Васіль Шаўчэнка, беларускі атаман, былы царскі афіцэр, які кіраваў антыбальшавіцкім атрадам на Магілёўшчыне.

1980 — Сяргей Дзяргай, беларускі паэт, перакладчык.

2018 — Анатоль Кашталапаў, беларускі танцоўшчык і музыка.

З Калядамі, шаноўныя беларусы! З Божым Нараджэньнем! ❤️

Ліцьвіны (Lituani), 1598 год.

Тытульны ліст Статуту Вялікага Княства Літоўскага 1588 году.

Падзеі 24 сьнежня:

1659 — маскоўскія войскі па пераходзе Буга захапілі Заблудаў і забілі месьцічаў, што схаваліся ў касьцёле.

1812 — войскі Напалеона пакінулі тэрыторыю сучаснае Беларусі.

1920 — у Вільні выйшаў першы нумар газэты «Наша думка».

1942 — У Менску фашыстамі арыштаваны айцец Вінцэнт Гадлеўскі, у той жа дзень расстраляны.

1976 — у Гарадку адкрыўся краязнаўчы музэй.

1979 — СССР увёў войскі ў Аўганістан.

2009 — заснаваны Амговіцкі заказьнік.

Нараджэньні:

1784 — Зарыян Даленга-Хадакоўскі, беларускі археоляг, фальклярыст, этнограф, дыялектоляг.

1798 — Адам Міцкевіч, беларуска-польскі паэт.

1799 — Марыля Верашчака, каханая Адама Міцкевіча, стрыечная сястра Ігната Дамейкі.

1810 — Адам Станіслаў Красінскі, віленскі біскуп, літаратар.

1904 — Алесь Дудар, беларускі паэт, крытык, перакладчык.

1907 — Анатоль Шыбнёў, беларускі жывапісец.

1924 — Уладзімер Мудрогін, беларускі мастак.

Сьмерці:

1629 — Альжбета Соф’я Гагэнцолерн, жонка Януша Радзівіла.

1942 — Вінцэнт Гадлеўскі, беларускі каталіцкі сьвятар, грамадзкі дзеяч, публіцыст.

Мэмарыяльная дошка офісу вайскова-дыпляматычнае місіі Беларускай Народнай Рэспублікі ў Таліне.

Пячаць Багуслава I, князя люцічаў, 1170 год.

Першы пісьмовы ўпамін Літвы (лац. «Litua» — чытаецца як «Літва»), 1009 год.

Падзеі 23 сьнежня:

1595 — складаньне Берасьцейскае уніі.

1791 — расейская імпэратрыца Кацярына II усталявала на новадалучаных тэрыторыях Рэчы Паспалітай «мяжу жыдоўскае аселасьці».

1884 — у варшаўскім выданьні «Słowo» зьявіўся першы ўрывак з аповесьці Генрыка Сянкевіча «Патоп».

Нараджэньні:

1796 — Адам Ян Віктар Быхавец, шляхціч Ваўкавыскага павету, паўстанец 1863—1864 рокаў.

1908 — Міхал Варанецкі, рыма-каталіцкі дзяяч, першы духоўны айцец гарадзенскай Вышэйшай духоўнай сэмінарыі.

1922 — Вольга Ладыгіна, беларускі архітэктар.

1955 — Юрый Варонежцаў, беларускі навуковец-фізык, палітык і грамадзкі дзеяч.

Сьмерці:

1831 — Эмілія Плятэр, беларуская рэвалюцыянэрка.

1961 — Лукаш Бэндэ, беларускі літаратурны крытык і літаратуразнавец.

1980 — Юльян Пшыркоў, беларускі літаратуразнавец і крытык, коласазнаўца.

Ліцьвіны ў народных строях, канец XIX — пачатак XX стагодзьдзя.

Падзеі 21 сьнежня:

1918 — на загад Рады дзяржаўнае абароны Летувы ўтварыўся Першы гарадзенскі беларускі полк.

1943 — у Генэральнай акрузе «Беларусь» створаная Беларуская цэнтральная рада.

1944 — Беларускі дзяржаўны тэатар перайменаваны ў Беларускі тэатар імя Янкі Купалы.

Нараджэньні:

1890 — Мікалай Аладаў, беларускі кампазытар і пэдагог.

1971 — Аляксандар Памідораў, беларускі музыка

Сьмерці:

1858 — Юзаф Главацкі, беларускі жывапісец, графік і тэатральны мастак.

1971 — Мікалай Анцукевіч, беларускі пэдагог, філёляг-дасьледчык.

1981 — Міхась Забэйда-Суміцкі, беларускі сьпявак.

2004 — Сямён Падокшын, беларускі філёзаф, гісторык, культуроляг.