🏰 Hrodna History

Крывы дом: архітэктурная цікавасць старога Гродна

Сярод гістарычных будынкаў Гродна асабліва вылучаецца так званы Крывы дом. Гэта адметная пабудова, якая з-за свайго незвычайнага выгляду і архітэктурных асаблівасцяў атрымала такую назву.

Крывы дом размешчаны па адрасе: вуліца Вялікая Траецкая, 31. Раней гэтая частка горада належала да вуліцы Крывой. Ён з'яўляецца яркім прыкладам забудовы пачатку ХХ стагоддзя. Яго асаблівасць заключаецца ў тым, што будынак мае незвычайную форму.

У савецкі час Крывы дом выкарыстоўваўся як жылы будынак, але з распадам СССР яго стан пагоршыўся, і будынак пачаў паступова прыходзіць у заняпад. Сёння ён працягвае існаваць як частка гісторыка-культурнай спадчыны Гродна. У 2019 годзе пачалася рэканструкцыя будынка. Крывы дом набыў новы знешні выгляд. Асаблівым элементам гэтага будынка было спалучэнне характэрнай гродзенскай жоўтай цэглы з чырвонымі ўстаўкамі над вокнамі і ўваходам.

Гэты дом адлюстроўвае гістарычную забудову Гродна і нагадвае пра жыццё гараджан мінулых стагоддзяў. Не выключана, што падчас Другой сусветнай вайны ў гэтым месцы маглі хавацца вязні гродзенскага гета. Пра гэта сведчыць дзённік, знойдзены на руінах гета пасля вайны. У запісах невядомы аўтар пісаў пра ўкрыцці: «Тут зроблена невялікая фальшывая страхавка з маленькім уваходным адтулінай трохкутнай формы з аднаго боку, з другога — канец піраміды, даўжыня 4−5 метраў. Тут жывуць 4 дарослых і 2 дзяцей».

📌 Больш цікавага пра гісторыю Гродна — на нашых старонках у YouTube і Instagram

Падтрымайце праект на Buymeacoffee альбо праз спонсарства на YouTube каб мы маглі працягваць публікаваць новыя

🎄 Пасля вялікіх перапынкаў і навагодніх святаў Hrodna 11:27 вяртаецца не толькі з новымі відэа, але і з новым праектам (пра які мы ўжо зусім хутка распавядзем).

📷 А сёння мы прапануем даведацца пра Пятра Шумава — гродзенца, які стаў вядомым фатографам у Парыжы.

У відэа мы распавядзем, як рэвалюцыйная дзейнасць прывяла яго да эміграцыі, а любоў да фатаграфіі зрабіла знакамітым. У кадры яго аб’ектыва пабывалі Радэн, Шагал, Эйнштэйн і іншыя выбітныя асобы XX стагоддзя.

📺 Паглядзець відэа: https://youtu.be/kaTUffClLhc

Падтрымайце праект на Buymeacoffee, каб мы маглі працягваць публікаваць новыя гісторыі пра наш горад! 😊

📆 11 студзеня 1858 года: шлюб Элізы Ажэшкі ў Гродне

11 студзеня 1858 года ў гродзенскім бернардынскім касцёле адбыўся шлюб Элізы Паўлоўскай з Пятром Ажэшкам. Гэтая падзея стала адной з важнейшых у жыцці пісьменніцы, якая ў будучыні стала адной з найбольш вядомых культурных дзеячаў Гродна.

Эліза Ажэшка, якая нарадзілася ў шляхецкай сям’і ў 1841 годзе, у раннім узросце праявіла цікавасць да літаратуры і адукацыі. У 16 гадоў яна выйшла замуж за Пятра Ажэшку, уладальніка маёнтка Людвінова. Аднак Эліза не магла знайсці паразумення з мужам і пачала працэс аб скасаванні шлюбу, які завяршыўся ў 1869 годзе. У 1870 годзе яна прадала маёнтак Мількаўшчына і пераехала на сталае жыхарства ў Гродна.

Пасля пераезду ў Гродна яна пачала актыўна займацца літаратурнай дзейнасцю і хутка заваявала славу як аўтарка раманаў і аповесцяў, прысвечаных сацыяльным праблемам і жыццю беларускага краю. Яе творы, такія як "Над Нёманам" і "Марта", сталі класікай літаратуры. Пасля дваццаці гадоў сяброўства са Станіславам Нагорскім, пасля смерці яго жонкі, Эліза ўзяла з ім шлюб у 1894 годзе.

Бернардынскі касцёл, дзе адбыўся шлюб, быў адным з ключавых рэлігійных і культурных цэнтраў Гродна таго часу. Сёння гэты будынак нагадвае нам пра шматлікія гістарычныя падзеі, якія адбываліся ў нашым горадзе.

📌 Больш цікавага пра гісторыю Гродна — на нашых старонках: Instagram | YouTube |

Падтрымайце праект на Buymeacoffee, каб мы маглі працягваць публікаваць новыя гісторыі пра наш горад! 😊

📜 10 студзеня 1630 года: Прывілей на арганізацыю цэха злотнікаў у Гродне

Роўна 395 гадоў таму, 10 студзеня 1630 года, гродзенскія майстры-злотнікі атрымалі важны дакумент — прывілей на афіцыйную арганізацыю свайго цэха. Гэта дазволіла рамеснікам аб'яднацца і наладзіць сумесную працу па адзіных правілах.

Злотнікі займаліся вырабам ювелірных вырабаў і каштоўных прадметаў з золата і срэбра. Наяўнасць уласнага цэха азначала не толькі большы кантроль за якасцю прадукцыі, але і абарону рамеснікаў ад канкурэнцыі з боку так званых «партачоў» — майстроў, якія працавалі па-за цэхам. Адказнасць за дысцыпліну ў цэху неслі выбраныя майстры і цэхмайстры, якія сачылі за добрасумленнасцю працы і справядлівасцю разлікаў.

Такія прывілеі мелі важнае значэнне для эканомікі і сацыяльнага жыцця Гродна ў XVII стагоддзі. Цэхі былі не толькі рамеснымі аб’яднаннямі, але і своеасаблівымі цэнтрамі грамадскага жыцця.

📌 Больш цікавага пра гісторыю Гродна — на нашых старонках: Instagram | YouTube |

Падтрымайце праект на Buymeacoffee, каб мы маглі працягваць публікаваць новыя гісторыі пра наш горад! 😊

Млын Ашэра Касоўскага: прамысловая пярліна Гродна

У канцы XIX і пачатку XX стагоддзя млыны былі важнай часткай прамысловай інфраструктуры Гродна. Сярод іх асаблівае месца займаў млын, які належаў Ашэру Касоўскаму. Гэты млын стаў адным з самых значных у рэгіёне. Асноўная яго адметнасць — сучасныя на той час паравыя машыны, якія значна павышалі прадукцыйнасць і дазвалялі перапрацоўваць вялікія аб'ёмы збожжа.

Млын Ашэра Касоўскага не толькі задавальняў патрэбы горада ў муцэ, але і экспартаваў прадукцыю ў іншыя рэгіёны.

З развіццём буйной індустрыі ў сярэдзіне ХХ стагоддзя роля такіх млыноў знізілася. Шмат якія з іх былі зачынены або перапрафіляваны, і сёння пра іх нагадваюць толькі старыя фотаздымкі і архіўныя дакументы. Аднак спадчына млына Ашэра Касоўскага застаецца часткай гісторыі Гродна і сведчыць пра прамысловыя дасягненні таго часу. Млын Ашэра Касоўскага знаходзіўся на рэчцы Ласасянка, дзе стаялі млыны, якія актыўна выкарыстоўвалі энергію вады для працы. Апроч млына на рэчцы Ласасянка, Ашэр Касоўскі валодаў гарбарнай фабрыкай на вуліцы Васілька, якая была адным з найбольш вядомых прадпрыемстваў Гродна. У 2007 годзе будынак гарбарні быў цалкам разбураны.

На жаль, ні млын, ні гарбарня не захаваліся да нашага часу, але яны застаюцца важнай часткай прамысловай гісторыі Гродна.

На фота працаўнікі млына Касоўскага, 1917 г.

📌 Больш цікавага пра гісторыю Гродна — на нашых старонках:
Instagram і YouTube

Падтрымайце праект на Buymeacoffee, каб мы маглі працягваць публікаваць новыя гісторыі пра наш горад! 😊

👑 Каляндарныя праблемы Стэфана Баторыя

Студзень – люты 1584 г. Кароль Стэфан Баторый два месяцы праводзіць у Гродне. Тут ён вырашае дзяржаўныя справы, якія тычацца Гданьска (з гэтым горадам у караля быў канфлікт у першыя гады панавання, дайшло нават да вайны), прымае пасланніка англійскай каралевы Елізаветы Герберта, вырашае спрэчкі з прускім князем.

🗓 А яшчэ менавіта ў пачатку 1584 годзе Стэфан Баторый вырашыў не прымушаць праваслаўных пераходзіць на новы грыгарыянскі каляндар, які два гады раней увёй Папа Рымскі Грыгорый XIII. Кароль напісаў ліст гарадскім уладамі Вільні, у якім забараняў гвалтам навязваць праваслаўным вернікам новы каляндар, калі на тое не было дазволу праваслаўнага іерарха.

☦️ Цягам 1584-86 гадоў Баторый надаў і праваслаўным у іншых месцах краіны карыстацца звыклым для сябе юліянскім календаром.

Нам сёння можа гэта падацца драбязой, але ў XVI стагоддзі змены календара прыводзілі да спраўдных бунтаў у Полацку, Львове, а асабліва незадаволеныя былі пратэстанты з Рыгі. Там канфлікт цягнуўся ад увядзення грыгарыянскага календара ў 1582 годзе і да смерці Баторыя ў 1586-м. Новы кароль Жыгімонт Ваза саступіў і дазволіў жыхарам Рыгі карыстацца юліянскім календаром (і яны рабілі гэта больш за 300 гадоў).

Ілюстрацыя: партрэт караля і вялікага князя Стэфана Баторыя, каля 1583 года. Музей гісторыі мастацтваў у Вене. Крыніца: Wikimedia Commons

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

🎄 Новы 2025 год ужо не за гарамі! З гэтай нагоды падрыхтавалі для вас невялікае відэа з дапамогай штучнага інтэлекту, які дапамог нам ажывіць старыя фотарафіі гродзенцаў.

Глядзіце на нашым YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=9MGkM1uCZoM

🎁 Ну а мы ўжо рыхтуем "падарункі" і пасля святаў гатовыя будзем падзяліцца з вамі нашымі новымі відэа-праектамі 🎉

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

🚌 Трошкі з найноўшай гісторыі Гродна

Ікарус 280 на маршруце №16 у Гродне. Вуліца Паўднёвая, пачатак 2000-х. У той момант там было літаральна 3-4 дамы. Зараз гэта вялізны раён. А Ікарусаў даўно няма.

🤪 Памятаеце паездкі на гэтых легендарных аўтобусах?

Фота: https://www.instagram.com/old_transport_belarus

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

✨ Адміністратары Telegram-канала (а таксама YouTube і Instagram каналаў) Hrodna 11:27 шчыра віншуюць сваіх падпісчыкаў з Раством! Радасных святаў, дабрабыту і толькі добрых людзей навокал!

На малюнку - гродзенская калядная паштоўка 1930-х гадоў. Аўтар - мастак-графік Marian Meszczyński. Выканана ў тэхніцы дрэварыту (ксілаграфіі). Скан з Універсітэцкай бібліятэкі ў Торуні.

🎄 Вы заўсёды можаце аддзячыць нам за нашую працу, пачаставаўшы кавай на Buymeacoffee ☕️ На Каляды нам будзе асабліва прыемна!

🌿 Гербарыі Элізы Ажэшкі - што мы пра іх ведаем

Многія бачылі гербарыі Элізы Ажэшкі ў Гродне: яны захоўваюцца ў гісторыка-археалагічным музеі, аптэцы-музеі і доме-музеі Ажэшкі. У першым выпадку гэта цэлы альбом з 24 фларыстычных кампазіцый, тоўсты, абцягнуты зялёным аксамітам, з металічнай зашпількай (на фота 👆). У двух другіх выпадках - асобныя карткі з падобнымі кампазіцыямі.

Вядома, гэта не гербарыі ў навуковым сэнсе, а хутчэй даніна тагачаснай модзе і эстэтычнае захапленне пісьменніцы. Гэтым яна пачала займацца ў 1887 годзе, прыкладна тады, калі з’явіліся аповесці “Над Нёманам”, “Хам” і калі яна пачала працаваць над цыклам “Людзі і кветкі на берагах Нёмана”.

❗️ Але многія гродзенцы не здагадваюцца, што гербарыяў Ажэшкі было больш і самыя вялікія захоўваюцца зусім не ў Гродне.

"...Займалася вельмі жыва і старанна раслінным светам, батанізаваннем, з мэтаю пазнавання адносінаў нашага люду да навакольнага асяроддзя. Збірала расліны, дапытвалася ў вяскоўцаў (дробнай шляхты і сялянаў), як іх называюць, да чаго выкарыстоўваюць, якія з імі звязаны паданні і т.д. ..., пазнаёмілася з пэўнай вясковай лякаркай, зусім не чараўніцай, але лякаркай, ...навучыла мяне многім вельмі цікавым справам... Зрабіла сабе такім чынам гербарый складзены больш чым з двухсот экзэмпляраў, з адпаведным пералікам народных назваў і розных, пераважна лекавых, значэнняў", - піша Ажэшка ў 1887 г. сябру Яну Карловічу (галоўнаму рэдактару часопіса "Вісла").

Так праз некалькі гадоў паўстаў самы вялікі гербарый Ажэшкі, які лічыўся зніклым з 1939 па 1966 гг., а потым знайшоўся ў ваколіцах Познані і трапіў у калекцыю Познаньскага таварыства сяброў навукі. Ён складаецца з 280 раслін, кожная асобна прыклеена да карткі і мае народную, лацінскую і польскую назвы.

🌱 Іншы батанічны альбом Ажэшкі знайшоўся ў 1980-х каля Лондана ў кляштарным музеі польскіх манахаў - айцоў мар'янаў. Ён нагадвае крыху гродзенскі - апраўлены ў зялёную тканіну, мае 33 карткі без ніякіх надпісаў. На альбоме ёсць прысвячэнне ад складальніцы: "Люцысі і Юзафу Катарбінскім - Эліза Ажэшка".

☘️ Яшчэ адзін альбом (ізноў апраўлены ў зялёны аксаміт) сёння захоўваецца ў Вроцлаве ў Ossolineum. Яго ў 1809 г. Ажэшка ахвяравала камітэту дапамогі для ахвяр наваднення, для галадаючых галіцыйскіх сялян. На першай старонцы альбома аўтарка напісала: "Для сябе гэта рабіла; дзякую тым, з чыёй дапамогай гэтую працу магу прысвяціць маім суайчыннікам, якія церпяць". Альбом тады прадалі на дабрачынным аўкцыёне, а ўсплыў ён у 1960 г. ў адной прыватнай калекцыі ў Львове.

Падобныя два альбомы кампазіцый з траў знаходзяцца ў Музеі літаратуры імя Міцкевіча ў Варшаве. Адзін з іх мае прысвячэнне “Станіславу Нахорскаму” (шматгадовы сябар, а пазней другі муж Ажэшкі), другі - "Пані Гэлене Паўлікоўскай".

Больш пра гербарыі Ажэшкі - у адмысловым артыкуле.

Фота: Дзяржаўны каталог Музейнага фонду Рэспублікі Беларусь

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

📅 20 снежня 1890 года ў Гродне нарадзіўся Юзаф Ядкоўскі - культурны і грамадскі дзеяч, заснавальнік і першы дырэктар гродзенскага музея гісторыі.

🏛 Ядкоўскі быў сябрам Таварыства прыхільнікаў горада Гродна, Камітэта адбудовы замка, рэдакцыйнага камітэта гістарычнай бібліятэкі Гродна, камітэта Гродзенскага музея прыроды і камітэта па пабудове гродзенскага заапарка. У 1933 годзе пры мясцовай настаўніцкай семінарыі праводзіў курсы экскурсаводаў па Гродна, быў экспертам камісіі па ўдакладненні герба горада ў 1936 годзе. Па ініцыятыве Ядкоўскага правялі археалагічныя даследаванні Старога Замка і паклалі пачатак яго рэканструкцыі.

🏅 Штогод, з 2012 года, супольнасць гродзенскіх гісторыкаў ўзнагароджваюць прэміяй Ядкоўскага тых, хто зрабіў найбольшы ўклад у развіццё гісторыі горада. Для ўшанавання гродзенскай мінуўшчыны і захаванню прыроднай і гісторыка-культурнай адметнасці горада і рэгіёна.

📚 А мы прапануем даведацца пяць цікавых фактаў з жыцця выбітнага гродзенца.

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

Як Жан Жылібер стаў... “адзічалым з Поўначы” 🧙‍♂️

✉️ Восенню 1778 года Жан Эмануэль Жылібер, французскі лекар і батанік, які працаваў у Гродне, у лісце да свайго калегі Антуана-Ларана дэ Жусье, нечакана ў самым першым сказе назваў сябе "дзікім з Поўначы". Гэтая фраза, вядома, жарт, але яна яскрава адлюстроўвае яго пачуцці: пераезд у Літву для яго быў сапраўдным культурным зрухам! Зрэшты, у тым жа лісце Жылібер не хавае і свайго энтузіязму: ён ганарыцца сваімі дасягненнямі і захоплены працай.

Уявіце сабе: усяго за два гады побыту ў Гродне Жылібер паспеў стварыць батанічны сад,
які па разнастайнасці раслін мог параўнацца з садам у Манпелье. Ён заснаваў кабінет натуральнай гісторыі з калекцыяй мінералаў і закамянеласцяў, якая не саступала найлепшым еўрапейскім зборам. Ён стварыў анатамічны тэатр і бібліятэку. Жылібер з запалам браўся за вывучэнне мясцовых раслін, складаў каталог флоры ВКЛ і збіраў казурак.

✍️ У лісце да Жусье праз радкі чытаецца захапленне каралём Станіславам Аўгустам Панятоўскім і яго міністрам, графам Тызенгаўзам, якім ён дзякуе за падтрымку навукі. Жылібер задаволены сваім становішчам: ён займае высокія пасады, атрымлівае добры заробак і на хвалі натхнення называе Літву "вельмі прыгожай краінай". Яшчэ больш расхвальваў ён караля год раней у іншым лісце, які даслаў у Ліён прафесару Вітэту.

Але, як гэта часта бывае, першапачатковы энтузіязм праз нейкі час згас. У 1783 годзе Жылібер раптоўна пакідае Вялікае княства Літоўскае (а раней ён пераехаў з Гродна ў Вільню). Што ж адбылося? Сам ён тлумачыў гэта інтрыгамі, спробамі атручэння (трыма! Пра адну мы пісалі раней), стомленасцю ад цяжкай працы, а таксама праблемамі са здароўем і сямейнымі праблемамі. Пазней, ужо ў Францыі, ён ва ўспамінах высоўваў абвінавачанні (даволі несправядлівыя) ў бок Тызенгаўза. А свае нібыта праблемы са здароўем Жылібер, хутчэй за ўсё, значна перабольшваў.

Цікава, што ў тым самым 1783 годзе ў Тызенгаўза арыштавалі маёмасць, ішла справа пра грашовыя махінацыі, якая аднак скончылася ў 1784 тым, што соймавая камісія зняла з графа ўсе абвінавачанні.

Вось так “адзічалы з Поўначы” праз некалькі гадоў зноў стаў культурным заходнееўрапейцам 😎

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

⛵️ У пачатку месяца пабачылі ў выканкамаўскім канале праект рэстарана-кафэ "Нёманская віціна", які нібыта хочуць пабудаваць і адкрыць на набярэжнай Нёмана. Вяртаць старыя назвы - добрая справа, бо віціны былі сапраўды легендарнымі караблямі, што хадзілі па нашай рацэ. А сёння пра іх мала хто памятае. Вось толькі віціна ніколі так, як на праекце, не выглядала 😅

🛶 Больш за ўсё апублікаваны праект нагадвае ладдзі вікінгаў, ды і тое не сапраўдныя, а познія рамантычныя стылізацыі. Прыкладна так карабель варагаў маглі прадставіць у кіно ці анімацыі. Ёсць падабенствы і са стылістыкай так званага "славянскага фэнтазі" - падаецца, зараз з ладдзі саскочуць 33 багатыры або яшчэ якія-небудзь героі сучаснага расійскага кінематографа. Карацей, атрымліваецца чарговы фэйк, які нічога агульнага з нашай сапраўднай гісторыяй не мае.

❓ Як жа выглядала традыцыйная нёманская віціна, што хадзіла па рацэ стагоддзямі - з XV да XX вякоў?

Гэта было грузавое паруснае судна з плоскім дном і падоўжаным корпусам. На ім перавозілі да Балтыкі (да сённяшняга Калінінграда, колішняга Караляўца) жыта, пшаніцу, ільняное семя, ільняны алей, топленае сала, пяньку, гарэлку, мёд, а таксама дрэва.

Сярэднія памеры віціны складалі 50 метраў у даўжыню і 7-8 метраў у шырыню, вышыня бартоў – каля 2 метраў. Віціны мелі грузапад’ёмнасць 14 тыс. пудоў (амаль 230 тон)! Для кіравання суднам, акрамя лоцмана, наймалі 12 працоўных-матросаў.

Пабачыць віціны можна на старых малюнках (напрыклад, Напалеона Орды), здымках і ў рэканструкцыях.

На ілюстрацыях:
1. Праект рэстарана, які не мае нічога агульнага з рэальнай віцінай.
2-3. Вялікія нёманскія караблі на малюнках Напалеона Орды.
4. Рэканструкцыя віціны ад Віктара Калантая (2019 г.)

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

⏳ 346 гадоў таму пачаўся першы гродзенскі сойм Рэчы Паспалітай

Сойм праходзіў з 15 снежня 1678 да 4 красавіка 1679. Маршалкам сойму быў Францішак Сапега, прысутнічаў кароль польскі і вялікі князь літоўскі Ян III Сабескі. Было шмат замежных паслоў, напрыклад, граф фон Альтгейм прадстаўляў імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі.

На сейме адбываліся жорсткія сутычкі староннікаў караля і апазіцыі (якая перад сеймам наогул распрацоўвала сапраўдную змову па скіданні караля з трону), асабліва што тычылася замежнай палітыкі, узмацнення ўлады караля і цэнтралізацыі або дэцэнтралізацыі дзяржавы. Сейм вырашыў працягнуць перамір’е з царом Фёдарам Аляксеевічам і наогул заключыць з Расіяй саюз супраць Турцыі.

Сведка сейму, дварэцкі княза Чартарыйскага Таннер, пісаў: “Паміж вяльможамі я прыкмеціў тут вялікае спаборніцтва з-за месца і ўшанаванняў: іншыя ваяводы наўмысна не з’яўляліся даўжэй, каб насустрач ім выехала паболей знаці і тым павялічыла бляск іх уезду, што і было адзінаю прычынай адтэрміноўкі сейма”.

Што тычыцца ўласна гродзенскіх справаў, то Ян Сабескі пацвердзіў розныя палажэнні ранейшых прывілеяў Гродна, а таксама ўстанавіў падатак рэзніцкага цэха магістрату і забараніў купцам іншых гарадоў гандляваць з яўрэямі без ведама магістрата.

📌 Як у Гродне пачалі праводзіць соймы

Сойм, які адбыўся ў Варшаве ў 1673 г, вырашыў, што кожны трэці сойм (за выключэннем звязаных з выбарам караля — канвакацыйных, элекцыйных і каранацыйных) будзе праводзіцца ў Гродне. У нашым горадзе прайшло толькі 11 соймаў. Тры ў 1678-1679, 1688 і 1693 гадах - пры каралі Яне Сабескім. Пасля чаго быў перапынак, звязаны з абраннем Аўгуста II Моцнага і Паўночнай вайной. Наступныя гродзенскія соймы адбываліся ў 1718, 1726, 1729, 1730, 1744 і 1752 - у часы панавання Саксонскай дынастыі. Пры Станіславе Аўгусце Панятоўскім у Гродне адбыліся толькі два сеймы - у 1784 і 1793 (гэта быў апошні ў гісторыі Рэчы Паспалітай сейм).

▫️ Іншыя цікавыя даты з гісторыі Гродна можна знайсці ў выдатнай працы Вячаслава Шведа "Летапіс Гродна (1005 – 1995 гг.)"

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

Напрыканцы кастрычніка на нашым YouTube канале выйшла відэа з серыі “Байкі Нёманскага Дна”. Яно было прысвечана таямнічаму надпісу з 1990-х гадоў - “Кёль Петух”, якім быў распісаны ўвесь горад.

Пад відэа гледачы дзяліліся сваімі ўспамінамі, а таксама распавялі свае версіі, хто такі Кель. Мы сабралі ў пост самыя цікавыя з іх, а вы ўжо самі вырашайце верыць у гэта ці не…

“Расскажу я вам как было всё на самом деле. В Сельхозинституте на зооинжинерном факультете с 1991 по 1995 год учился парень по фамилии Кель, именно Кель а не Кёль, был он не самым сграбным внешне, высокого роста, сутулый, в очках, с небольшой головой и крючковатым носом. Вместе с ним учились два чувачка, не самые охочие до учёбы но с большой энергией и энтузиазмом. И с каких то пор, в принципе это началось с первого курса, они стали его тролить, вначале словесно, выкрикивая то на лекциях, то на улице «Кель петух», то потом расписывая парты и доски вначале лекций. Позже они начали писать это на заборах по дороге с главного корпуса в старый корпус, ну а потом это видимо вышло из под контроля, молодёжь посчитала это модным и начала вносить свою лепту в распространение этих надписей. Вообщем, тут Василий и рассказывает что основная часть надписей была именно в том районе. В районе зоопарка, это как раз был их маршрут в основной корпус, от жд вокзала на который они с утра приезжали, ну и улица Ожешко, именно по этой улице они чаще всего возвращались домой из старого корпуса. Так что расходимся, тайна раскрыта”

“И да, не помню его имя, но Кель не петух, он был обычным закомплексованным, немного забитым парнем, которого выбрали своей мишенью для тролинга два дуралея имени и фамилии которых я даже и не помню спустя 30 лет. Я знаю одно, они имели неприятности в институте из за этого, их чуть не выгнали в конце первого курса или на втором”

Падзяліўся глядач пад нікам: AliaksandrKalahryu

“Кель действитнльно учился в сельхозинституте. Но только никто его не троллил. Он сколотил банду и рекетировал киоски со сникерсами. В основном в районе ж-д. А все надписи делались под его руководством, чтобы запугать ларечников. Главным помошником Келя был авторитет по кличке Шура- фарц”

Напісаў глядач пад нікам: Александр-ш4к2ч

“А я чуў, быццам Кёль быў зненавіджаным выкладчыкам аднаго з ПТУ - ці то 141-га ці 127-га. Але гэта таксама нешта з легенд”.

Падзяліўся легендай: VspomnitVse-y6v

“Это Виталий Кель,ему уже 50 лет.
Просто в Сельхозе его гнобили.
Он со Щорса”

Напісаў: @afonia705

YouTube | Instagram | Buymeacoffee

13 снежня 1951 года пачаў працаваць гродзенскі завод “Белкард”

🕥 Менавіта там аднаўлялі дэталі для найстарэйшага ў рэгіёне гадзінніка на вежы гродзенскага Фарнага касцёла! Пра той знакаміты рамонт напісана ўжо шмат - раім пачытаць на harodnia.com.

❓ А што яшчэ можна расказаць з гісторыі завода?

▫️ Плошча на месцы, дзе цяпер стаяць “Белкард”, хлебзавод і палітэхнічны каледж, пачала фармавацца ў XVII ст. У 1930-я гады тут быў рынак, які называлі “Беластоцкім” - па напрамку, у якім можна было тут выехаць з горада.
▫️У 1950-я гэта была ўжо Калгасная плошча. Цікава, што афіцыйна з 1945 года і да сёння гэта месца называецца плошчай Савецкіх пагранічнікаў, але народная назва - Калгасная - была даволі жывая. Яе паходжанне зразумелае, бо акурат у той час на плошчы пастаянна дзейнічала сельскагаспадарчая выстава па прыкладзе маскоўскай ВДНГ.

Вось на гэтай плошчы і з’явіўся завод. Спачатку ён быў вельмі маленькі. На 1 студзеня 1952 года тут працавала ўсяго 17 чалавек (!), а з тэхнікі былі толькі адзін такарны станок і два эксцэнтрыкавыя прэсы. Спачатку завод займаўся аднаўленнем старых падшыпнікаў. Таму так і называўся - рамонтна-падшыпнікавы.

Але ўжо ў 1956 годзе гэта было даволі буйное прадпрыемства па вытворчасці карданных валаў. Назву змянілі на “Аўтазапчастка”. З 1969 года завод пачаў называцца “Гродзенскі завод карданных валаў”, а з 1995 года - "Белкард".

На фота работнікі Гродзенскага рамонтна-падшыпнікавага завода. Пач. 50-х гадоў

Telegram | YouTube | Instagram | Buymeacoffee

☠️ 12 снежня 1586 года ў сваім гродзенскім палацы памёр кароль Стэфан Баторый

Пра яго заслугі для горада і дзяржавы было ўжо сказана шмат. Сёння мы дамо голас яго сучасніку.

✍️ Марцін Кромер, гісторык і пісьменнік эпохі рэнесансу, вармінскі біскуп, у апошнім выданні сваёй хронікі гісторыі Рэчы Паспалітай XVI ст., якое выйшла тры гады пасля смерці караля ("De origine et rebus gestis Polonorum", 1589), змясціў такую эпітафію Стэфану Баторыю.

У храме больш чым Святар
У дзяржаве больш чым Кароль
У меркаваннях больш чым Сенатар
У судзе больш чым Юрыст
У войску больш чым Правадыр
На полі бою больш чым Салдат
У перажыванні нягодаў і прабачэнні крыўд больш чым Муж
У абароне грамадскай свабоды больш чым Грамадзянін
У сяброўстве больш чым Сябар
У штодзённасці больш чым Блізкі
У паляванні і падпарадкаванні дзічыны больш чым Леў
У астатнім жыцці больш чым Філосаф.

Падаем таксама арыгінал на лацінскай мове для адмыслоўцаў (магчыма, у вас атрымаецца палепшыць наш далёкі ад навуковага пераклад):

In templo plus quam Sacerdos
In Republica plus quam Rex
In sententia dicenda plus quam Senator
In iudicio plus quam Iurisconsultus
In exercitu plus quam Imperator
In acie plus quam Miles
In adversis perferendis iniuriisque condonandis plus quam Vir
In publica libertate tuenda plus quam Civis
In amicitia colenda plus quam Amicus
In convictu plus quam Familiaris
In venatione forisque domandis plus quam Leo
In tota reliqua vita plus quam Philosophus.

Нам падаецца, што гэтыя некалькі радкоў шмат у чым раскрываюць маштаб асобы нашага караля. Вельмі годна яны б глядзеліся на помніку, які абавязкова раней ці пазней у Гродне паўстане 💪

Telegram | YouTube | Instagram | Buymeacoffee

👉 Крыху цікавых фактаў пра Жана Эмануэля Жылібера, якія мы абяцалі распавесці ў нашым відэа.

Праз нейкі час пасля свайго прыбыцця ў Гродна Жылібер не раз казаў, што ў Рэчы Паспалітай няма ні законнасці, ні парадку. Калі Антоній Тызенгаўз пазнаёміў батаніка з каралём Станіславам Аўгустам Панятоўскім, то рэзкі і праўдалюбівы Жылібер выказаў манарху, што думае і прапанавае свае рэформы.

Панятоўскі быў даволі ліберальным і яму спадабаўся энтузіязм француза. А калі ў Жылібера нарадзіўся сын, то кароль стаў яго хросным. Свайго сына Жылібер назваў у гонар хроснага – Станіслаў.

У будучыні сын Жылібера таксама атрымае медычную адукацыю і будзе займацца батанікай. Акрамя гэтага ён будзе даследваць флору ўжо не існуючага Вялікага княства Літоўскага.

У адной з французскіх вёсак Жылібера сустрэлі п’яныя жаўнеры. Ім падаліся падазронымі адрослая барада і старое адзенне батаніка. Яны прынялі яго за бадзягу і адвялі ў суд.

Жылібер, падумаўшы, што яго чакае казнь альбо турма, прыняў дзве ўнцыі вадкага опіума, якія заўсёды насіў з сабой. У судзе навуковец адказаў на ўсе пытанні судзі і яго адпусцілі, але опіум ужо пачаў дзейнічаць.

Батанік упаў пад дрэвам і ўжо быў гатовы памерці, але глыбокі сон, які выклікала атрута, змяніўся на сутаргі, ваніты і боль. Гэта ўратавала Жылібера ад смерці. Раніцай ён змог дайсці да найбліжэйшай таверны і выпіць паўбутэлькі лікёра, каб канчаткова рассеяць дзеянне наркотыка.

YouTube | Instagram | Buymeacoffee