Беларуская навука ў сістэмным крызісе: прычыны і шляхі выхадуДа Дня беларускай навукі былыя супрацоўнікі Нацыянальнай акадэміі навук (НАН) і група навукоўцаў падрыхтавалі
даклад аб працы НАН. Зыходзячы з аналізу гэтага дакумента, Беларуская навуковая сфера перажывае глыбокі крызіс – за апошняе дзесяцігоддзе рэзка пагоршыліся ключавыя паказчыкі: колькасць навуковых публікацыяў, колькасць патэнтавых заявак, пазіцыі ў міжнародных рэйтынгах.
📉
Ключавыя праблемы навуковай сферы Беларусі:1️⃣
Навука пад дзяржаўным кантролем. НАН ператварылася ў бюракратычную структуру, што прывяло да заняпаду акадэмічнага асяроддзя і дыскрэдытацыі навукоўцаў.
2️⃣
Неэфектыўнае фінансаванне. Сродкі размяркоўваюцца непразрыста і несправядліва. Увага надаецца не перспектыўным і прадуктыўным даследаванням, а напрамкам, звязаным з «палітычнымі прыярытэтамі».
3️⃣
Адставанне ад сусветных стандартаў. Беларуская навука застаецца ў ізаляцыі ад Міжнароднай навуковай супольнасці. Колькасць публікацыяў у вядучых сусветных часопісах вельмі нізкая, а супрацоўніцтва з заходнімі інстытутамі практычна адсутнічае.
4️⃣
Масавы адток навукоўцаў. Пасля 2020 года многія даследчыкі былі звольненыя, арыштаваныя або вымушаныя пакінуць краіну, што прывяло не толькі да кадравай катастрофы, але і да страты навуковых напрамкаў.
5️⃣
Палітызацыя навукі і мілітарызацыя. У навуковыя праграмы ўкараняюцца прапагандысцкія наратывы.
Дарадца Святланы Ціханоўскай па адукацыі і навуцы Таццяна Шчытцова пракаментавала вынікі даклада: «З аналізу відавочна, што навука не можа паўнавартасна развівацца без акадэмічнай свабоды. Сённяшняя сістэма кіравання навукай душыць ініцыятыву, стрымлівае развіццё і вядзе да страты талентаў, Беларуская навука валодае добрым патэнцыялам, але ён можа быць рэалізаваны толькі ва ўмовах дэмакратызацыі. Без свабоднага грамадства немагчымы навуковы прагрэс. А без навукі ў Беларусі няма будучыні».