ХАДАНОВІЧ | CHADANOVIČ

▶️ Беларусь і Украіна, рэпрэсіі, Буча і вайна, сям'я і лісты маленькаму сыну | Сяргей Прылуцкі

Новы выпуск на канале CHADANOVIČ

Новы герой нашага відэа – беларускі паэт і ўкраінскі грамадзянін Сяргей Прылуцкі, які жыве ў трагічнай Бучы пад Кіевам. Гэта аўтар, які мае некалькі альтэр-эга ў выглядзе хуліганскага вобраза Сірошкі Пістончыка і паўночнакарэйскага літаратара Кім Чжун Хо, гэта творца, які пранізліва і шчыра піша лірычны дзённік з вайны. Пагаворым пра творчасць Прылуцкага і яго новыя кнігі "Гіброіды", "Эўрыдыка не азіраецца" і "Нічога нястрашнага".

✅ Сёння расказваем:
- як культуролаг Жбанкоў параўноўвае Прылуцкага з Букоўскім і Хадановічам;
- чаму тэксты аўтара пра пратэсты 2006 года ў Беларусі дагэтуль актуальныя;
- як паўставаў вобраз Сірошкі Пістончыка ў творчасці Прылуцкага;
- Беларусь і Паўночная Карэя: празорлівыя паралелі аўтара праз выдуманага паэта Кім Чжун Хо;
- як Прылуцкі перанёс хуліганства ў дзіцячую паэзію;
- чаму кніга "Гіброіды" пабачыла свет толькі ў 2024 годзе;
- як Прылуцкі ў новых палітычных рэаліях пераасэнсаваў знакаміты верш Барадуліна;
- чаму ад тэкстаў са зборніка "Эўрыдыка не азіраецца" ўстаюць валасы дыбам: траўмы беларусаў 2020-га, дыялог з Качмарскім і думкі амапаўцаў;
- балючая паэзія вайны ў кнізе "Нічога нястрашнага": сляды акупантаў у Бучы, кранальныя лісты таты да сына і танга з курткай, калі каханай няма побач.

🗯 Вось некалькі думак з відэа:

💡 Апошняя на сёння кніга, якая была выдадзеная ў Беларусі – містыфікацыя з выдуманым паўночнакарэйскім паэтам Кім Чжун Хо "Патрыятызм для чайнікаў". Восем гадоў таму параўнанні з Паўночнай Карэяй здаваліся перабольшанымі, а сёння – невядома, што рабіць: ці сумна смяяцца, ці здзіўляцца празорлівасці аўтара.

💡 Кніга "Гіброіды" мусіла з'явіцца ў Беларусі ў выдавецтвы Ігара Логвінава, але штосьці перашкодзіла. Сёння мы чытаем гэтыя вершы з мудрасцю, з вопытам 2020-га і 2022-га. Увесь, на першы погляд, прыдуманы аўтарам апакаліпсіс і постапакаліпсіс з сённяшняга нашага досведу выглядае не такім ужо фантасмагарычным, нешта аўтар, відавочна, адчуваў, рэагуючы на тое, што згушчалася ў беларускім і кіеўскім паветры ў непасрэднай блізкасці да паэта і яго іранічных герояў.
Каляда, каляда,
На мяжы стаіць арда.
У сталіцы - чэрці.
З Новым годам, дзеці!

💡 Сяргей Прылуцкі – голас любові і пяшчоты сярод нянавісці, голас рэдкай адэкватнасці і аб'ектыўнасці ў нашай суцэльнай азвярэлай звар'яцеласці. Можа быць, таму што кожную нашу праблему Сяргей Прылуцкі можа пабачыць украінскімі вачыма і наадварот. Яму няма чаго дзяліць у сваім сэрцы паміж Украінай і Беларуссю, таму кніга "Нічога нястрашнага" ёсць тэрапеўтычным чытвом як для нас беларусаў, так і для нашых сяброў-украінцаў.

❤️ Чытаем найнавейшыя кнігі Сяргея Прылуцкага, падтрымліваем Украіну, жывём дзеля Беларусі нашых мараў, а таксама глядзім новы выпуск Андрэя Хадановіча. Калі гэта для вас бяспечна, з вас падабайка, камент, шэр і падпіска:
➡️ https://youtu.be/P1A7GjkxQgQ

▶️ Трылер, фантастыка або філасофскі раман аб адказнасці? "Франкенштайн" Мэры Шэлі

Новы выпуск на канале CHADANOVIČ

Пагаворым пра кнігу ангельскай пісьменніцы Мэры Шэлі "Франкенштайн, або Сучасны Праметэй". Раман, напісаны на пачатку ХІХ стагоддзя, дагэтуль натхняе творцаў па ўсім свеце, якія экранізавалі сюжэт пра штучнага чалавека больш за 170 разоў.

✅ Сёння расказваем:
- як звязаныя Дзень Франкенштайна і Ноч расстраляных паэтаў у Беларусі;
- што натхніла аўтарку ў 18 год на напісанне "Франкенштайна" і да чаго тут Джордж Байран;
- як прасунутыя бацькі Мэры Шэлі паўплывалі на яе адукацыю;
- чаму Мэры Шэлі выдала раман ананімна;
- у чым агульная праблематыка твораў Мэры Шэлі і Сэмюэля Тэйлара Колрыджа;
- "Стварэнне – Франкенштайн" і "Чалавек – Бог" – ці ёсць паралелі ўзаемаадносінаў у творы;
- Гуінплен і Франкенштайн: чаму грамадства не гатовае прыняць чалавека, які адрозніваецца;
- якія фільмы пра Франкенштайна варта паглядзець;
- "Франкенштайн" па-беларуску: ад папяровага варыянту да аўдыёверсіі кнігі на "Кніжным возе".

🗯 Вось некалькі думак з відэа:

💡 У кнізе апісваецца стварэнне штучнага чалавека, але адсутнічае сама тэхналогія. Так, амбітны навуковец спачатку цікавіцца сярэдневечнымі алхімікамі, потым вучыцца ва ўніверсітэце Інгольштадта і спасцігае фізіку, хімію і іншыя навукі, але разам з тым пісьменніца знаходзіць сюжэтнае алібі, каб ва ўсіх падрабязнасцях не раскрываць навуковых таямніц, тэхналагічных дэталяў стварэння чалавека. Ейны герой Віктар Франкенштайн не робіць гэтага з этычных меркаванняў, каб каму-небудзь не прыйшло да галавы паўтарыць ягоны подзвіг. І тут мы прыходзім да філасофскай праблематыкі. Наогул перад намі, найперш, філасофскі раман пра адказнасць: адказнасць навукоўца за сваё стварэнне, адказнасць за этычнасць і неэтычнасць сваіх эксперыментаў, адказнасць перад тым, каго ты ствараеш, адказнасць перад людзьмі, адказнасць перад Богам, калі мы прызнаем наяўнасць гэтай інстанцыі.

💡 Стварэнне Віктара Франкенштайна – дзіця, кінутае сваім бацькам, стваральнікам, 2,5-метровая брыдкая вонкава пачварына, але зусім не адназначна ад свайго нараджэння жахлівая паводле сваёй прыроды. Вельмі важная асветніцкая ідэя, якую пракручвае Мэры Шэлі – ідэя Tabula rasa («чыстая дошка»), якой ёсць наша свядомасць: чалавек нараджаецца аднолькава схільны да дабра і зла, і што навакольнае грамадства напіша на гэтай дошцы, такой і сфармуецца чалавечая асоба. Пісьменніца як бы пракручвае ў сваім рамане асветніцкія ўтопіі і сама ж іх развенчвае. У пэўным сэнсе гэта раман пра нашу ксенафобію, пра нашу негатовасць прыняць кагосьці іншага, што адрозніваецца ад нас паводле нейкіх з прыкметаў, скажам, знешняя брыдкасць. Рамантык Віктор Гюго напісаў пра гэта раман – "Чалавек, які смяецца".

💡 Бог, паводле Сатаны, стварае свет і чалавека недасканалымі. Чалавек спакушаецца прыпадобніцца да Бога, у пэўным сэнсе адпомсціць яму за сваю недасканаласць. Усе гэтыя матывы ёсць у Шэлі – у адносінах нашага штучнага чалавека да свету, да Бога. Але хто ёсць Богам для гэтага Стварэння? Безумоўна, навуковец, ягоны бацька Віктар Франкенштайн. Ён нясе адказнасць, у пэўным сэнсе Стварэнне прад'яўляе богаборчыя прэтэнзіі свайму стваральніку. Можна сказаць, перад намі алегорыя чалавека, які паўстае на Бога.

❤️ Чытаем і слухаем "Франкенштайна" ў добрым беларускім перакладзе, будзем адказнымі за свае рашэнні і зробленыя рэчы, глядзім новы выпуск Андрэя Хадановіча. Калі гэта для вас бяспечна, з вас падабайка, камент, шэр і падпіска:
➡️ https://youtu.be/iSYI-6wF_kY

▶️ Магутны Божа і Жыве Беларусь у 1942-м, Багдановіч, Гарэцкі, акупацыя і эміграцыя | Наталля Арсеннева

Новы выпуск на канале CHADANOVIČ

Пагаворым пра адну з нашых найулюбёнейшых і ў той жа час адну з самых забароненых савецкімі ўладамі і лукашэнкаўскім рэжымам беларускіх паэтак Наталлю Арсенневу і знакаміты гімн "Магутны Божа", які вырас з ейнага верша "Малітва".

✅ Сёння расказваем:
- якія паралелі праводзіў Алесь Бяляцкі паміж Арсенневай і Багдановічам;
- чаму руская па нацыянальнасці паэтка лічыць Вільню сваёй радзімай;
- што натхніла Арсенневу вывучыць беларускую мову: мемуарная версія і версія Уладзіміра Арлова;
- Гарэцкі і Арсеннева: як закаханасць дапамагла пакласці пачатак беларускамоўнай творчасці паэткі;
- як з цягам часу мяняецца паэтыка Арсенневай і да чаго тут ейны муж Францішак Кушаль;
- ці можна лічыць Арсенневу і Кушаля калабарантамі падчас нямецкай акупацыі Менску;
- "Малітва" і іншыя выбітныя вершы – як аўтарка падтрымлівала беларусаў падчас Другой сусветнай;
- калі і як першы раз прагучаў гімн "Магутны Божа";
- што адбывалася ў жыцці Арсенневай пасля пераезду ў ЗША: горкі хлеб эміграцыі і ўсплёск грамадзянскай актыўнасці паэткі.

🗯 Вось некалькі думак з відэа:

💡 Гарэцкі і расійскія вершы? Юнай Арсенневай хапала розуму і густу бачыць недарэчнасць у звяртанні да яго з расійскамоўнай творчасцю. Яна намагаецца і складае першыя вершы па-беларуску – выходзіць выдатна. Калі дзяўчына наважылася і паказала Гарэцкаму тое, што ў яе выходзіла, ён нічога не сказаў, узяў тэксты, але потым ва ўрачыстай атмасферы на гімназічнай лінейцы прачытаў іх уголас усім навучэнцам, суправадзіўшы каментаром: "У Беларусі расце новая "Буйлянка".

💡 Наколькі шчырай была любоў Кушаля да саветаў, відаць па адным факце: пры першай магчымасці ён пераходзіць на бок немцаў і прапануе ім сваё супрацоўніцтва ў якасці вайсковага афіцэра. Наталля Арсеннева апынаецца ў Менску і актыўна публікуецца ў "Беларускай газеце", якую не лаяў за калабарацыянізм толькі лянівы. Але ці быў сям'і выбар? У нас, выхаваных на савецкай ідэалогіі, часам устаюць валасы дыбам ад такіх думак, але падумайце, ці шмат у чым супрацоўніцтва з нямецкімі акупантамі адрознівалася ад любой формы супрацоўніцтва з акупантамі савецкімі? Нацысты не былі анёламі, але ці былі анёламі сталінскія сокалы ў гады Вялікага тэрору? Вечная трагедыя беларусаў - адсутнасць уласнай дзяржавы і неабходнасць выбіраць з двух зол, сярод якіх няма "меншага".

💡 Для нас істотней тыя вершы, якія Арсеннева піша ў акупаваным Менску 40-х гадоў. Вось яна "лебядзіная песня", якую запяе аўтарка з болем за ўсю Беларусь і ўсіх беларусаў. Паэтка, якая спрабуе паспачуваць і сынам з берагоў Дняпра, і сынам з берагоў Рэйна, і, канешне, беларусам, якіх раскідала па два бакі крывавага змагання. Паэтка мроіць і думае сваю Беларусь, паэтка думае пра яе ацаленне і будучыню, паэтка піша пранізлівыя радкі, блізкія і зразумелыя кожнаму з нас у часы рэпрэсій 2020 года і ў часы вайны. Ці застаецца месца для чыстай красы, калі навокал сеецца смерць і чыніцца забойства, калі гучаць гарматы, музы мусілі б маўчаць, а калі не, то якім мусіў быць гэты голас, чутны праз гарматы?

❤️ Чытаем і перачытваем вершы Наталлі Арсенневай незалежна ад таго, дзе мы "між берагамі", марым пра найлепшую Беларусь, аб'ядноўваемся пад сцягамі беларускай мовы і культуры, а таксама глядзім новы выпуск Андрэя Хадановіча. Калі гэта для вас бяспечна, з вас падабайка, камент, шэр і падпіска:
➡️ https://youtu.be/nRjKsV6dgvw