Толькі пра мову


Гео и язык канала: Беларусь, Белорусский
Категория: Лингвистика


Канал для тых, хто пра мову думае і дбае. І пра чалавечую мову наагул — як унікальную зьяву і каштоўнасьць, і — найперш — пра беларускую мову зь яе багацьцем і праблемамі.

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Беларусь, Белорусский
Категория
Лингвистика
Статистика
Фильтр публикаций


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Хто ж галоўны герой міжнароднага сьвята 1 красавіка? Маем выбар беларускіх словаў — ад добрых да крыўдных.
Выраз конь Божы характэрна беларускі, суседзі такога ня маюць. Ёсьць і сынонім — асёл маляваны. Таксама герой 1 красавіка.
І ўвага: у беларускай мове дурны і дурань — тое самае. (У расейскай асноўнае значэньне слова „дурной” — ‘дрэнны’.)


#Сэзонны_слоўнічак: Першыя веснавыя краскі


У гістарычным тэсьце пра Радзівілаў ёсьць і пытаньні на моўныя тэмы https://smarturl.click/2Y6W


30 сакавіка 1918 году — Дзень дзяржаўнасьці беларускай мовы

• Абвясьціўшы Незалежнасьць 25 Сакавіка 1918 году, Урад БНР неадкладна пачаў ствараць асновы беларускае дзяржавы. Ужо праз 5 дзён — 30 сакавіка — беларуская мова была абвешчана адзінаю дзяржаўнаю.
• Дзяржаўны і афіцыйны статус беларускае мовы зацьвярджалі і раней: у Статуце ВКЛ 1566 году, у інструкцыі фэльдмаршала Гіндэнбурга 16 студзеня 1916 году.
• Але пастанова Народнага Сакратарыяту БНР была першым такім рашэньнем, якое адпавядала сучасным дзяржаўна‑праўным нормам.
• Гэта быў няпросты крок, бо беларуская мова толькі вярталася ў грамадзкае жыцьцё.
• БНР дынамічна стварала сыстэму беларускамоўнай адукацыі.
Дзяржаўнасьць беларускае мовы ў ХХ стагодзьдзі — заваёва менавіта Беларускае Народнае Рэспублікі.
Шырэй у артыкуле https://smarturl.click/axDd


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Ня толькі нашыя тутэйшыя, але і экзатычныя жывёлы маюць адметныя (і часам прызабытыя) беларускія назвы. Скажам, малпу ведаюць усе, а панцырніка? Нагадаем некаторыя назвы перад паходам у заапарк.


У чым носім рэчы? Маем багаты выбар традыцыйных беларускіх назваў, якія добра пасуюць і даўнейшым, і сучасным вырабам.


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Адказваем на пытаньне: чым розьняцца работа і праца? Словы блізкія, але замяніць адно другім не заўсёды можна: „Па рабоце майстра знаць” — але „Сызыфава праца“. Разьбіраемся ў нюансах.


У мове кожнага народу гэтае слова — адно з найважнейшых. Неацэннае слова. З Днём Незалежнасьці — 25 Сакавіка!


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Маем асобныя назвы чатырох квадраў Месяца: маладзік — поўня — сход — вéтах (або вятох). У гаворках ёсьць назва прамежкавай фазы — падпоўня, а пэрыяд цёмнага Месяца ў пачатку новага цыклю называюць ноўчык, межы, зáцемак.


Беларуская мова здаўна мае дзьве графічныя сыстэмы, дзьве азбукі — кірыліцу і лацінку. Ці добра валодаеце лацінкай? Praviercie siabie! Test tut https://smarturl.click/mBO9


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
(Вяртаемся да колішняй апытанкі.) Як маем называць па-беларуску прыладу, якую круцім і паварочваем аўтамабіль ці ровар управа-ўлева? Маем выбар.


Якое беларускае слова сымбалізуе вясну найперш?
Опрос
  •   пралеска
  •   веснаход
  •   пупышкі
  •   атожылкі
  •   гуканьне
  •   кулік
  •   бярозавік
  •   навальніца
  •   кот марцовы
  •   іншае
252 голосов


У дзень вясновага раўнадзеньня падумайма, якое беларускае слова сымбалізуе вясну найперш. Клікабэльныя варыянты адказаў у наступным допісе


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Тыя, хто вяртаецца да беларускае мовы, бывае, робяць памылкі ў націску формаў дзеяслова гаварыць.
(Увага! Беларускія і расейскія націскі тут адрозьніваюцца, але ня ўсюды.)


Назвы беларускіх гарадоў пры патрэбе пішам беларускаю лацінкаю, а не расейскім трансьлітам.

Акурат 430 гадоў таму, 18 сакавіка 1595 году, вялікі князь літоўскі Жыґімонт Ваза зацьвердзіў герб Навáградку з арханёлам Міхаілам. Зважайма на націск у беларускай народнай назьве адной з старажытных сталіцаў — Навáградак.

Форма ж „Навагрудак“ з расейскай мовы, куды пасьля захопу Беларусі ў XVIII ст. мэханічна перанесьлі польскае Nowogródek як „Новогрудок“.


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Як вам фраза:
„Лопаюцца ныркі і распускаюцца клейкія аркушыкі“.
Бр-р.
Але гэта ня фільм жахаў пра касьмічную пачвару, што адкладае яйкі ў зямныя арганізмы, зь якіх потым вылазяць новыя пачвары. Так электронны перакладнік перадаў расейскі сказ „Лопаются почки и распускаются клейкие листочки“.

Мэханічныя мазгі не разумеюць, што аднаму расейскаму слову могуць адпавядаць два ці тры беларускія з рознымі значэньнямі:
рас. почка = бел.
1) нырка ‘унутраны орган чалавека ці жывёлы’
2) пупышка ‘завязь ліста ці бутон на дрэве, кусьце’


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Як выяўляецца, 14 сакавіка — Міжнародны дзень сну. То нагадаем беларускія зычэньні на тэму („Дабрáнач!“ і іншыя). Сьніце добрыя сны!


Гэта парады ад бацькоў, якія выхавалі беларускамоўных дзяцей — у самых розных умовах. Нешта прыдасца і вам. Захавайце.


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Геамэтрыя па-беларуску. Тут — і прынятыя ў цяперашняй школе тэрміны (пункт, прамень, датычная), і словы з эпохі моўнага адраджэньня 1920-х, часам незаслужана забытыя, але часткова вернутыя ў 1990-я. (Вось толькі зьбеларусіць ромбакубактаэдар пачынальнікі не далі рады 😉)


Як вы называеце выраб з скуры, тканіны для нашэньня на плячы?
Опрос
  •   торба
  •   торбачка
  •   сумка
  •   сумачка
  •   кайстра
  •   каліта
  •   вярэнька
  •   шабета
  •   інакш
71 голосов

Показано 20 последних публикаций.