Martsinovich Theatre

Паглядзеў “Баладу пра каханне” стары, яшчэ 2004 года спектакль Купалаўскага. Памятаю гэтую назву ў афішы, не паспеў убачыць. І ніколькі не думаў, што дабяруся да гэтага спектакля Уладзіміра Савіцкага праз 21 года пасля прэм’еры.

Не ведаю, як глядзелася і ўспрымалася “Балада” ужывую, у тых рэаліях. Але зараз зайшло. Маленькая, яшчэ старая малая сцэна ў будынку насупраць галоўнай. Мінімум сцэнаграфіі, з якой адныя толькі зэдлікі. І такія вобразы, такое паглыбленне ў характары сваіх герояў! Сваёй ігрой Ганна Хітрык і Раман Падаляка рассоўваюць часавыя прасторы, дазваляюць уявіць біяграфію герояў да і – у выпадку Джуліі, чыю ролю выконвае Хітрык, пасля іх сустрэчы (ў сваіх фантазіях я ўжо ўявіў жыццё галоўнай гераіні ў Рыме пасля вайны).

Якая прага да свабоды, кахання і любові! Ніякага бегу ад пагоні няма. Можна сказаць, што Іван і Джулія застаюцца на месцы і замест пошукаў таго Трыеста знаходзяць самі сябе. У атачэнні страху, нянавісці, вайны. Вось так можна і трэба ставіць спектакль пра той час.

Абмяркоўвалі спектакль з тэатральным крытыкам Настассяй Панкратавай: як патрыёт тэатра ляляк, яна нагадала, што Хітрык — вучаніца Ляляўскага. І думалі, які жа непрадказальна складваецца жыццё гэтай актрысы. Для нашага пакалення Ганна была культавай актрысай. Калі яна, ратуючы сына, сыходзіла з Купалаўскага і з’язджала ў Ізраіль, гэта ўспрымалася як прыклад самаахвярнасці і дабраахвотнага спынення кар’еры. Аднак яна змагла не толькі пераадолець усе жыццёвыя калізіі, але і знайсці ў новых абставінах сваё месца ў творчасці.

Другая частка. Пачатак у папярэднім пасце.

Асновай сцэнаграфіі Мікалая Палтаракі становіцца платформа ў цэнтры сцэны. Яна замацаваная так, што ўвесь час хістаецца з боку ў бок і ўвасабляе няўстойлівы, няўлоўны, хісткі балотны свет Палесся. Але адначасова гэта платформа пераўвасабляецца то ў воз, то ў царкву, то ў іншыя пляцоўкі. Атрымліваецца функцыянальна і сімвалічна.

Адно задавальненне глядзець і на заднік сцэны. Фрагменты агароджы ля хат падымаюцца ўсё вышэй і вышэй ўверх і становяцца ледзь не лесвіцай ў неба. Чым не сімвал закрытага ад чужых мясцовага грамадства — аўтэнтычнага, традыцыйнага, кансерватыўнага, са сваімі прымхамі, забабонамі і непрыманнем чужых? (Страшная сцэна расправы над Алесяй у царкве — адна з лепшых спектакляў).

Разумееш, што выжыць там можна толькі чалавек, які стане тут сваім. У Івана Цімафеевіча шанцаў няма. Занадта ён мяккі, у чымсьці неўпэўнены ў сабе. У адносінах з Алесяй (актрыса Дар'я Старасотнікава перадае спалучэнне наіўнасці, чыстаты і адначасова ўпартасці і рашучасці) ініцыятыва належыць менавіта ёй. Усе гэтыя абставіны і тлумачаць, чаму гэта трагічная гісторыя кахання асуджаная ад пачатку.

Не магу не згадаць і арыгінальную пластыку (праца Вольгі Клімук) — разам з аўтэнтычнымі народнымі спевамі яна становіцца паўнавартасным удзельнікам спектакля і адным з рухавікоў дзеяння, падкрэслівае яго драматызм і трагізм.

P.S. Як атрымалася ўбачыць? Восенню я, вандруючы па сайце беларускага Мінкульта, знайшоў старонку, прысвечаную акцыі "Культура анлайн". А там спасылкі на відэа асобных спектакляў, пастаўленых у беларускіх тэатрах. Натуральна, я іх захаваў (выключна ў прыватных мэтах, без перадачы каму-небудзь) — і правільна зрабіў, бо іх выдалілі. А відэа засталося.

Руслан Чарнецкі - новы міністр культуры... Шкада, што загадзя, калі пісаў папярэдні пост-прагноз, не паставіў грошы)