sacral_BY

#сэрвач #гара_цэгла #sacral_catholic
Вось былі некалі гарады тыпу Вавілона, Акада, Троі. І нягледзячы на тое, што яны недзе далёка і засталіся ад іх толькі горы камянёў, неяк не вызывае сумневаў, што тысячагоддзі назад гэта былі цэнтры свету, у якіх вызначаўся лёс чалавечай цывілізацыі.
Ці вось ёсць у нас аграгарадок Друцк. Зараз там жыве дзве сотні чалавек. Цяжка, але можна ўявіць, што да XVI стагоддзя быў цэнтрам удзельнага княства з замкам і шматлікімі храмамі (па версіі германскага дыпламата Ёгана Георга Корба, каля 200😮). Тая ж гісторыя з Туравам: у Х стагоддзі, лічы, сталіца дзяржавы дрыгавічоў, а зараз і 3 тысячаў насельніцтва не набярэцца.
Але вось бывае стаіш пасярод зарослага поля і ніколі не прыйдзе думка, што трохі больш за 100 гадоў назад тут яшчэ віравала гаспадарчае жыццё. Такіх паўлегендарных мясцін адшукаць шмат можна, але сёння мы апынуліся ў Карэліцкім раёне, між вёскамі Любанічы, Сэрвач ды Кайшоўка. Яшчэ ў пачатку ХХ ст. тут знаходзіўся маёнтак роду Несялоўскіх з палацам, броварам, стайнямі, флігелямі, садамі ды іншымі атрыбутамі паспяховага землеўладальніка. Зараз знішчана ўсё. Акрамя...
На ўзгорку, дзе раней была ўскраіна парку, прабраўшыся праз зараснікі, сустракаем руіны сямейнай пахавальні. Неагатычную капліцу пабудавалі ў 1851 годзе пры графіні Ганне Несялоўскай. Яна перапахавала тут сваякоў, якія спачывалі ў касцёле ў Варончы. Бачыце на старым здымку ёсць пахавальная пліта з нямецкім надпісам "Рэйзенкампф"? Гэта прозвішча наступных гаспадароў сядзібы, русіфікаваных немцаў з іншай галіны роду Несялоўскіх.
Усё, нязграбны канец допіса з драматычным пафасным пралогам. А гіперспасылкі гляньце, там цікавыя гісторыі з гэтых мясцінаў.

#магілёў #sacral_orthodox
Магчыма, вы неаднаразова сустракалі паняцце "віленскае барока". Хутчэй за ўсё, вы нават бачылі прадстаўнікоў гэтага стылю. У цэнтры Менску, Горадні з Віцебскам ці яшчэ шмат дзе на нашых абшарах.
Але сёння гаворка пойдзе пра іншую плынь барочнай архітэктуры. Больш лакальную, але і, на мой погляд, больш самабытную - так званую магілёўскую школу дойлідства. Ці прасцей, магілёўскае барока.
Стыль гэты склаўся нават раней вышэй згаданага віленскага, недзе другая палова XVII ст. Асаблівасць яго была ў тым, што ён спалучаў крыжова-купальны храм, уласцівы ўсходняй праваслаўнай традыцыі, і заходнюю базіліку, як правіла, з двума вежамі-званіцамі і барочным дэкорам.
Яшчэ стагоддзе назад можна б было сабраць цікавы маршрут па наведванні помнікаў гэтага стылю. Але ў нашыя дні іх захавалася літаральна парачка. Сёння ў допісе назіраем палову гэтага скарба - Свята-Мікольскі праваслаўны жаночы манастыр у Магілёве. Ягоным ядром з'яўляецца Мікалаеўская царква, пабудаваная ў 1672 годзе. На старых здымках бачна, што раней храм меў на фасадзе дзве вежы-званіцы. Верагодна, "згубіліся" яны за савецкім часам ужо пасля Другой сусветнай вайны. Шчыра кажучы, такі выгляд храма асабіста мне падабаецца нават больш, хоць гэта і не аўтэнтычна. З іншага боку, параўнаць няма з чым, бо іншых падобных прадстаўнікоў бачыў толькі на здымках (ёсць Ворша, але там іншы форм-фактар, не лічыцца. А яшчэ магілёўскія майстры наслядзілі на Кіеўшчыне ды Смаленшчыне, але гэта іншая гісторыя).
У 1937-41 гг. у манастыры была перасыльная турма, пасля вайны - кніжная база.
Яшчэ на тэрыторыі ёсць больш сціплы храм святога Ануфрыя. Больш малады, але не новы - 1798 год. Лічыўся "зімовым", бо ў адрозненні ад старэйшага брата (ці сястры), меў ацяпленне.

#sacral_data
4 снежня 1957 года памёр Леў Дашкевіч. Чалавек, што стаіць у шэрагу тых дзеячоў, што падаравалі нам выяўленчыя крыніцы жыцця на нашых абшарах стогадовай даўніны - фатограф.
У 1923 годзе ён удзельнічаў у этнаграфічнай экспедыцыі, вынікі якой павінны былі прэзентаваць Беларусь на Усесаюзнай сельскагаспадарчай і кустарна-прамысловай выставе ў Маскве, а пасля сталі асновай этнаграфічнай экспазіцыі Беларускага дзяржаўнага музея. Гэтай падзеі, дарэчы, прысвечана зусім свежая кніга С. Грунтова, якую пашчасціла пагартаць і якая натхніла на пэўныя "даследванні".

Пацешна, што пасля візіту ў Баку, спрабаваў знайсці беларускі след у гэтым горадзе з выкарыстаннем штучнага інтэлекту. Той, канешне, выдаваў літаральна дзясяткі прыдуманых прозвішчаў, а мог бы згадаць Льва Дашкевіча. Не факт, што ён правёў шмат часу непасрэдна ў сталіцы Азербайджана, але жыў і выкладаў у Гянджы (былы Елізаветпаль), ездзіў па рэгіёне з Камісіяй па апісанні мясцовасцей і плямёнаў Каўказа. Быў эксперт-фатографам раследавання наступстваў межэтнічных сутычак 1918 года ў Бакінскай губерні, пра што можна знайсці інфу на азербайджанскіх сайтах (загляніце ў каментары). Быў у Арменіі ды Грузіі. Агулам, акрамя Беларусі, ёсць што пашукаць з яго замежнай творчасці.

Пахаваны ў Менску на Кальварыйскіх могілках. Хто сустракаў яго магілу? Сам вось неяк не пабачыў.