ВЯЧОРКА

Разумею, многія непакояцца, што Дональд Трамп можа спыніць падтрымку Беларусі. Але ў ЗША не вызначае палітыку адзін чалавек. А тэма Беларусі, хоць цяпер і не ў павестцы, але аб’ядноўвае абедзьве партыі. І гэта не памяняецца. А ў нас ёсьць добрыя кантакты з абодвума бакамі.

Ну і трэба прыгадаць, што Трамп кіраваў у 2020-м, калі пачыналіся пратэсты. Адзін зь першых палітыкаў, які ў 2020-м наведаў Ціханоўскую быў Стыв Біган, другая асоба ў дзярждэпартамэнце, таксама рэспубліканец. Яшчэ пры Трампе была прызначана Джулі Фішэр, якая сыграла надзвычай важную ролю ў выпрацоўцы палітыкі па Беларусі.

Многія з тых чыноўнікаў, якія цяпер займаюцца Беларусьсю, працягнуць ёй займацца. Галоўны выклік — як утрымаць Беларусь у павестцы. Гэта вялікае выпрабаваньне.

У справе дэпартацыяў са Швецыі:

👉Мы працягваем кансультацыі з МЗС Швецыі, Міністэрствам міграцыі, Амбасадай Літвы ў Швецыі, літоўскім урадам, а таксама з праваабаронцамі. Мы ўдзячныя шведскаму і літоўскаму кіраўніцтву за адкрытасць і гатоўнасць вырашаць праблему, якая для многіх беларусаў можа стаць крытычнай.
👉Выпадак з дэпартацыяй беларусаў цяпер абмяркоўваецца на самым высокім узроўні ў Швецыі і можа пазітыўна паўплываць на вырашэнне праблемы прытулку і легалізацыі беларусаў у будучыні. Вялікі дзякуй Дзмітрыю Васэрману і Народнай амбасадзе ў Швецыі. У вялікай ступені дзякуючы яму ўдалося падняць тэму на высокі ўзровень.
👉Міграцыйная служба цягам бліжэйшых месяцаў абяцае перагледзець апошнія рашэнні па беларусах, і мы спадзяемся, што да завяршэння праверкі дэпартацыі будуць прыпыненыя. Пакуль мы прапануем увесці мараторый на дэпартацыю нашых грамадзян у Беларусь.
👉Міністэрства міграцыі абяцае спрыяць і ўзаемадзейнічаць у гэтай справе.
👉Ужо была праведзена пераацэнка сітуацыі ў краіне, і Беларусь не лічыцца бяспечнай краінай для вяртання. Цяпер неабходна, каб Міграцыйная служба, якая прымае рашэнні незалежна ад ураду, кіравалася новымі інструкцыямі.
👉Шведскае кіраўніцтва ведае, што ў канкрэтным выпадку з дэпартаванымі магла мець месца падробка дакументаў, але гэта ніяк не выключае самой праблемы дэпартацыі ў Беларусь.
👉Неўзабаве распрацуем інструкцыі і парады беларусам, як дзейнічаць, каб такія сітуацыі не адбываліся.

Замежная дапамога. У 2020-2021 годзе заходняя падтрымка грамадзянскай супольнасці, незалежным медыям, правабаронцам павялічылася да гістарычнага максімуму. Чым далей ад 2020, тым складаней гэтую дапамогу абгрунтоўваць. І хоць Беларусь больш не лічыцца "тэрміновым выпадкам," падтрымка для медыяў, грамадзянскай супольнасці і стыпендый застаецца на ўзроўні 2021 года, і захаваецца ў тым жа аб'ёме на 2025 год.

Тут вялікую працу зрабілі прадстаўнікі нашай грамадзянскай супольнасці і медыяў, быў падрыхтаваны дэтальны дакумент "Ацэнка патрэбаў грамадзянскай супольнасці", на аснове якога прымаюцца рашэнні аб падтрымцы беларускіх НДА, медыяў і ініцыятываў.

Важна, што ўпершыню вылучаная дапамога на падтрымку беларускай культуры і ідэнтычнасці. Раней такое было цяжка сабе ўявіць. Запускаецца міжнародны гуманітарны фонд, каб перадаваць дапамогу рэпрэсаваным унутр краіны. Гэта магчымасць дапамагчы сем'ям тых, хто ў зняволенні, і тым, хто ўжо выйшаў.

У якасці падсумавання: пакуль ідзе вайна і пакуль Лукашэнка працягвае правакацыі супраць суседзяў, нам давядзецца пастаянна сутыкацца з рознага кшталту абмежаваннямі. Мы не можам іх вокамгенна зняць ці адмяніць, але скарэктаваць, каб яны білі па рэжыме, а не беларусах, магчыма. Для гэтага важна весці палітычна-дыпламатычную працу, захоўваць суб'ектнасць на міжнароднай арэне і гаварыць адным голасам.

Мы працягваем працаваць на палітычным узроўні, каб змякчыць абмежаванні, якія закранаюць беларусаў. На жаль, гэта няпроста. Праз дзеянні Лукашэнкі, на Беларусь глядзяць як на краіну-агрэсара. Нам з вамі даводзіцца змагацца з наступствамі яго злачыннай палітыкі, і кожны дзень даказваць, што беларусы ня роўна рэжым, і ня трэба класці нашу краіну ў адзін кошык з Расіяй.

Дыпламатычныя перамовы і палітычныя кантакты з партнёрамі, даюць магчымасць дэмакратычным сілам змякчыць некаторыя абмежаванні і палепшыць (ці хаця б захаваць) умовы для звычайных беларусаў. І ёсьць канкрэтныя выпадкі, дзе мы з вамі дабіліся посьпехаў:

📜Абмежаванні па візах і мабільнасці:

У верасні 2022 🇪🇺ЕС прыпыніў дамову аб спрошчаным візавым рэжыме з Расіяй, але дзякуючы намаганням дэмакратычных сіл, Беларусь была выключаная з гэтага абмежавання.

Таксама Фінляндыя, Эстонія, Латвія, Літва, Польшча і Чэхія забаранілі расіянам уезд праз знешнюю мяжу з мэтай турызму, аднак, у тым ліку нашай з вамі працы, беларусаў гэта абмежаванне не закранула.

У лютым 2024 быў прыняты надзвычай важны дакумент — EU Council Conclusions — які акрэслівае палітыку ЕС па Беларусі. У дакуменце ўтрымліваецца заклік падтрымліваць мабільнасць беларусаў, і ёсць рашэнне працягнуць дамову аб спрошчаным візавым рэжыме. Гэты дакумент дапамагае нам адбівацца ад новых банаў і абмежаванняў.

На жаль, сітуацыя з візамі хоць і застаецца складанай, але не крытычнай. Напрыклад, у гэтым годзе было выдадзены больш візаў беларусам, чым за аналагічны перыяд мінулага году. 🇮🇹Італія і 🇩🇪Германія — лідэры ў колькасці візаў. Таксама🇧🇬Баўгарыя і 🇷🇴Румынія пачала выдачу шэнгенскіх візаў у Менску. Захоўваюцца гуманітарныя калідоры.

🇱🇹Нам удалося змякчыць абмежаванні супраць беларусаў у Літве. Двойчы, у сакавіку 2023 года, а потым і ў снежні у Літве прапаноўвалі законапраекты аб прыпыненні выдачы віз і відаў на жыхарства беларусам, што б азначала поўны бан. Дзякуючы супольным намаганняў дэмакратычных сілаў і нашых саюзнікаў, абмежаванні не былі прынятыя (двойчы, у 2023 і 2024). Разам з тым, Літва падоўжыла тэрміны дзеяння ВНЖ з аднаго да трох гадоў.

З аўтамабілямі сітуацыя складаная. Як вы ведаеце, у ліпені 2024 пачалі дзейнічаць абмежаванні на ўвоз аўтамабіляў згодна з рашэннем ЕС. У выніку перамоваў, 🇵🇱Польшча, 🇱🇹Літва і 🇱🇻Латвія змякчылі гэтыя абмежаванні (у рознай ступені). Гэта неідэальнае, але кампраміснае рашэнне.

У чэрвені-ліпені 2024 на мяжы з Польшчай і Літвой пачалі дзейнічаць абмежаванні на ўвоз тавараў (вы памятаеце фоткі выкінутых прадуктаў). У выніку перамоваў абмежаванні былі часткова знятыя, дазволены ўвоз прадуктаў/тавараў "у межах здаровага сэнсу" і "для асабістага карыстання".

Банкаўскія абмежаванні для беларусаў — немагчыма вырашыць праз палітычныя кантакты. Як правіла, кожны банк прымае рашэнні самастойна. Пасля пачатку вайны абмежаванні асабліва закранулі тых, хто пражывае ў Літве і Польшчы. У Літве праблема часткова была вырашана, у Польшчы дзяржаўныя банкі (такія як PKO) абяцалі надалей працягваць абслугоўваць беларусаў.

ВНЖ і міжнародная абарона: Нягледзячы на антыміграцыйныя настроі ў шэрагу краінаў ЕС, гэта не перашкодзіла беларусам атрымліваць дазволы на жыхарства па спрошчанай схеме. Па дазволах на жыхарства беларусы займаюць другое месца ў ЕС пасля Украіны. Адна Польшча выдала больш за 308 тыс відаў на жыхарства беларусам толькі ў 2022 годзе. 98% запытаў беларусаў на міжнародную абарону у Польшчы былі задаволеныя.

Легалізацыя: пасля ўступлення ў сілу лукашэнкаўскага дэкрэту, гэта стала адной з найбольшых праблемаў не толькі для беларусаў, але і для замежных дзяржаваў. У такіх краінах, як Аўстрыя, Іспанія, Літва, Партугалія, Польшча, Славенія, Швецыя, Чэхія і Эстонія (з розным поспехам) беларусам пачалі выдаваць пашпарты замежніка ці дакументы для падарожжаў. На жаль, гэтыя пытанні даводзіцца вырашаць з кожнай краінай індывідуальна.

Таксама у студзені 2024 года Чэхія спрасціла патрабаванні для беларусаў па апастылю, а таксама дазволілі выдачу візаў і внж для пэўных катэгорыяў беларусаў.