На карціне «Свет Крысціны» амерыканскага мастака Эндру Уаета намалявана жанчына, якая ляжыць на полі, спінай да гледача, пазіраючы ў бок свайго дома на гарызонце.
Спачатку здаецца, што ў ёй ёсць нешта рамантычнае. Маладае жанчына ў ружовай сукенцы, пастаральнае поле, быццам лялечны дамок. Але адчуваецца невытлумачальная трывога. Калі прыгледзіцца лепш, то становіцца зразумела, што гэта не маладая дзяўчына, у яе ў валасах ужо хмат сівізны, яна не вытанчана зграбная, а хваравіта худая, а яе рукі перапэцканы зямлёю. І кампазіцыя, гэтая дзіўная кампазіцыя, гарызонт задраны так высока, што мы амаль не бачым неба, а коміны дома ледзь не дасягаюць краю палатна. І столькі поля, безжыццёвага, бяскрайняга поля, якое аддзяляе жанчыну ад яе дома.
Чорт пабяры, што тут адбываецца?
На карціне, як можна здагадацца з назвы, намалявана Крысціна, суседка мастака. На лета 1947 года Эндру Уает пасяліўся ў маленькім Кушынгу ў штаце Мэн. Там ён пазнаёміўся з Крысцінай Олсан, якой было трохі больш за 50 гадоў. У 1947 годзе ён намаляваў яе першы, але не апошні партрэт.
У высокім праёме адчыненых дзвярэй, выхапленая промнямі яркага святла, сядзіць кволая немаладая жанчына. Яе хударлявыя натруджаныя рукі спакойна ляжаць на каленях, а нядбайна ўкладзеныя валасы развівае вецер. Погляд яе задуменны, быццам думкамі гераіня недзе далёка ад свайго дома.
У першым партрэце Уает робіць толькі невялікія намёкі на ўнутраны свет сваёй гераіні, але карціна таксама прасякнута драматызмам і напружанасцю.
Крысціна, якая жыла па суседстве, пакутавала на неўралагічную хваробу. Ужо ў падлеткавым узросце гэтыя праблемы пагоршыліся, ногі паступова перасталі слухацца, а да 30 гадоў дзяўчына магла зрабіць толькі пару крокаў. Сёння б ёй паставілі дыягназ спадчынная маторна-сэнсарная нейропатыя.
Драўляны дом, у якім жыла Крысціна, быў пабудаваны яшчэ яе прабабкай на мысе каля Кушынга, і некалі служыў заезным дваром для маракоў. Адзін з іх, швед з Гётэбарга, які плаваў на шхуне вакол Рокленда, стаў бацькам Крысціны і яе брата Альвара.
Аднойчы з гарышча свайго дома мастак убачыў жудасную карціну, як Крысціна, хапаючыся рукамі за траву і цягнучы за сабой паралізаваныя ногі, паўзла да свайго дома з фамільных могілак, размешчаных на самым беразе мора.
«Мяне патрэсла тое, што я ўбачыў. Выпаленае сонцам поле і ружовая сукенка Крысціны. Яна ўспрымалася як высмаглая ракавіна амара, выкінутая на бераг і раздушаная. Я рызыкнуў папрасіць Крысціну пазіраваць мне на зямлі. Зрабіўшы малюнак, потым працаваў па памяці. Важна было перадаць пачуццё, якое ахапіла мяне. Карціну я пісаў усё лета».
Свет Крысціны — гэта свет, дзе любая адлегласць падаецца бясконцай. Але жанчына кожны дзень кідала выклік свайму лёсу, хвароба не зламала яе, не зрабіла яе ахвярай, якая штодзень шкадуе сябе. Крысціна была цалкам самадастатковай, і на ферме, дзе жыла з братам і не мела элементарных выгодаў, абслугоўвала сябе сама і нават вяла гаспадарку. Мастак пісаў пра яе: «Крысціна была абмежавана фізічна, але ніяк не духоўна».
Натуршчыцай стала ягоная жонка Бэтсі, якой было трохі за 20. Нават скончыўшы карціну, ён яшчэ доўга не адважваўся паказаць працу самой гераіні, асцерагаючыся яе рэакцыі.
Уает жыў затворнікам, нават перагаворы з галерыстамі і калекцыянерамі вяла ягоная жонка. Але ў Кушынгу ён пасябраваў з Олсанамі і нават трымаў у іхнім доме студыцыю. Мастак прызнаваўся, што не мог трымацца далёка ад гэтага месца. Ён маляваў іншыя мясціны, але заўсёды цягнуўся да гэтага дома. Маляваў і дом, і яго гаспадароў. У 1952 годзе з'яўляецца «Міс Олсан», а апошні яе партрэт Уает малюе ў 1967 г.
У гэтым годзе памірае брат Крысціны Альвара, а ў 1968 годзе ва ўзросце 75 гадоў памірае і сама Крысціна Олсан.
На наступны год Уает стварае пейзаж з марской затокай «Канец Олсанаў», які піша з незвычайнага ракурсу - з гарышча апусцелага дома Олсанаў. Адчуваецца смутак, з якім аўтар развітваецца з кутком зямлі, дзе жылі людзі, якіх ён больш за дваццаць гадоў ведаў, маляваў у сваіх карцінах і любіў.
